Document Type : Research Paper
Authors
1 Assistant Professor of Occupational Medicine, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
2 Assistant Professor of Social Medicine, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
3 Resident of Occupational Medicine, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
Abstract
Keywords
مقدمه
فشارخون بالا به نسبت در میان کارگران شایع است و به نظر می رسد یکی از عوامل اصلی خطر بر سلامتی باشد(1).فاکتورهایی نظیر سن،جنس، رژیم غذایی و مصرف سیگار و مواجهات شغلی به عنوان عوامل موثر و اصلی بر فشارخون شناخته شده اند(2).سروصدای محیط کار عامل شغلی است که احتمالا بر فشارخون موثر است(3).مواجهه با سطوح بالای صدا در محیط کار یک عامل خطر شایع در سراسر جهان است.(4).تنها در ایالات متحده آمریکا قریب به 4/22 میلیون (2/17%) کارگر در مواجهه با سروصدای بالای محیط کار قرار دارند(5). سازمان ملی سلامت و ایمنی شغلی (NIOSH) تخمین زده است که 14% کارگران در سراسر جهان در مواجهه با سطوح بالاتر از حد مجاز سروصدا قرار دارند (6). صدا علاوه بر اختلالات شنوایی به عنوان یک عامل استرس زا ممکن است باعث بروز مشکلات قلبی-عروقی افزایش فشارخون، تحریک اعصاب، استرس و اختلالات هورمونی در بدن شود (7-12). برخی از این اثرات زیان آور صدا بر سلامتی انسان اثبات شده است و برخی از اثرات زیان آور مانند افزایش فشارخون و بیماری قلبی ایسکمی تا حدی مورد بحث محققین می باشد . با توجه به ماهیت چند عاملی بودن بیماری فشارخون بالا و نیز پایداری نژادهای مختلف و جوامع مختلف در برابر عوامل خارجی نظیر صدا این ارتباط در مطالعات متعدد به صورت متناقض بیان شده است (13). در برخی مطالعات ارتباط معناداری میان مواجهه با سروصدا و فشارخون بالا گزارش نشده است (14). درحالی که در برخی دیگر ازاین مطالعات که بر کارگران شاغل در محیط های پرسروصدا انجام شده است تاثیرمواجهه دراز مدت با صدای بالاتر از 85 دسی بل در ابتلا به بیماری فشارخون بالا نشان داده شده است (13، 15-19). مکانیسم این ارتباط به روشنی مشخص نیست به نظر می رسد که سطوح بالای سروصدا باعث ترشح آدرنالین و انقباض عروق محیطی و در نتیجه افزایش فشارخون به دلیل افزایش استرس می شود، از سوی دیگر سروصدا باعث تغییر ضربان قلب،کاهش خروجی قلب و افزایش تعداد تنفس می شود (14، 21،20).از آنجا که این احتمال وجود دارد که افزایش طولانی مدت فشارخون ناشی از سروصدا منجر به فشار خون بالای مزمن شود و با توجه به سطوح بالای سروصدا هر ارتباطی بین سروصدا و افزایش فشار خون برای سلامت عمومی اهمیت زیادی دارد (3). از طرفی هنوز تعداد زیادی از کارگران و کار فرمایان اثرات جانبی صدا را جدی نمی گیرند در حالی که صدا یکی از عوامل مختل کننده سلامت است. بیماری های قلبی عروقی از جمله مهمترین بیماری های غیر واگیر بوده که عامل مرگ بسیاری از مردم جهان است که با توجه به اثر صدا بر بالا رفتن فشارخون و اهمیت بیماری پرفشاری خون به عنوان یک عامل خطر ساز بیماری های قلبی-عروقی و همچنین قابل پیشگیری بودن آن نیاز به پژوهشی به منظور تکمیل مطالعات قبلی و نیازسنجی انجام مداخله بر سلامت کارگران ضروری به نظر می رسید (13). پژوهش با هدف بررسی ارتباط آلودگی صوتی با فشار خون در کارگران یک کارخانه فولاد انجام شده است .
روش کار
این مطالعه به روش بررسی مقطعی در یک کارخانه فولاد در استان خراسان در طی سال94- 1393 انجام گرفت. تمامی کارگران مورد مطالعه مرد بودند 604 کارگری که در هنگام مطالعه بیشتر از یک سال سابقه کاری داشتند به صورت آگاهانه وارد مطالعه شدند.در این مطالعه معیارهای خروج شامل: تشخیص هیپرتانسیون قبل از استخدام ، ابتلا به بیماری شناخته شده دیابت،قلبی-عروقی ویا کلیوی مزمن و یا مصرف داروهای موثر بر فشار خون ازجمله کورتیکواستروییدها در نظر گرفته شد که 17نفر به دلیل ابتلا به بیماری دیابت،3نفر به دلیل ابتلا به بیماری مزمن کلیوی، 1 نفر به دلیل مصرف کورتون و 3 نفر به دلیل ابتلا داشتن به فشارخون بالا از بدو استخدام،از مطالعه خارج شدند و در نهایت 580 کارگر در مطالعه باقی ماندند.
اطلاعات کلیه افراد تحت مطالعه از جمله اطلاعات دموگرافیک ،سوابق پزشکی و اطلاعات شغلی با استفاده از روش مصاحبه مستقیم به دست آمد و در پرسشنامه ای که جهت اجرای این مطالعه طراحی شده بود ثبت گردید.اطلاعات این پرسشنامه عبارت بودند از : سن،جنس،شاخص توده بدنی، وضعیت تاهل، تحصیلات و نیز شرح حال طبی شامل ابتلا به فشارخون بالا قبل از استخدام، دیابت،بیماری قلبی ویا بیماری کلیوی مزمن،سابقه فشارخون بالا در بستگان درجه اول، ومصرف داروهای فعلی.مصرف نمک به صورت دو گروه مصرف بالای نمک وگروه با مصرف کم نمک تعریف شد، همچنین در این مطالعه ورزش منظم حداقل 30 دقیقه فعالیت برای سه بار در هفته و یا بیشتر تعریف شد(22).متغیرهای مربوط به شغل شامل:ایستگاه کاری ،سابقه کاری در ایستگاه فعلی،شیفت کاری وکد مواجهه با سروصدا در ایستگاه کارفعلی توسط تیم سلامت و ایمنی کارخانه (HSE) ثبت گردید.میزان سروصدا در ایستگاه های مختلف کاری توسط این تیم اندازه گیری گردید.فشار صوت با استفاده از دستگاه دوزیمتر صدا[1] CEL-440،تعیین گردید..در این مطالعه معیار مواجهه با سروصدای غیر مجاز ، صدای بیشتر مساوی 85 دسی بل در نظر گرفته شد . به طوریکه افراد مورد مطالعه براساس میزان مواجهه باسروصدا به دو گروه تقسیم شدند: افراددرمواجهه با سروصدای کمتر از 85 دسیبل (گروه 1) وافراددرمواجهه باسروصدایبیشتر-مساوی 85 دسیبل (گروه 2).
قد و وزن برای تمام کارگران اندازه گیری شد.شاخص توده بدنی افراد با تقسیم وزن بر توان دوم قد محاسبه گردید.فشارخون افراد با استفاده از فشارسنج جیوه ای ALPK2 اندازه گیری شد.فشارخون سیستولیک و دیاستولیک افراد با فاصله حداقل 30 دقیقه از مصرف غذا یا فعالیت فیزیکی ویا سیگار کشیدن صبح قبل از شروع به کار پس از 5 دقیقه نشستن روی صندلی از دست راست و در دو نوبت اندازه گیری شد.میانگین دو فشارخون گرفته شده ثبت گردید. افراد از نقطه نظر میزان فشارخون در سه گروه قرار داده شدند.میانگین فشارخون سیستولیک در حالت استراحتکمتر از 120mmHg ویا میانگین فشارخون دیاستولیک در حالت استراحت کمتر از80mmHg را به عنوان فشارخون طبیعی و میانگین فشارخون سیستولیک mmHg 120-139ویا میانگین فشارخون دیاستولیک80-89 mmHg را به عنوان گروه پره هایپرتانسیو در نظر گرفته شد و هیپرتانسیون را به صورت میانگین فشارخون سیستولیک در حالت استراحت≥140mmHg ویا میانگین فشارخون دیاستولیک در حالت استراحت ≥90 mmHgویا افرادی که به دلیل تشخیص فشارخون بالا بعد از استخدام تحت درمان دارویی پزشک قرار گرفتند تعریف شد (23).
در پایان پس از جمع آوری اطلاعات مورد نیاز وتکمیل چک لیست ها تمام محاسبات آماری با Spss انجام گرفت میانگین،انحراف معیار و دامنه متغیرهای کمی محاسبه گردید.از آزمون های آنوا و تی و برای مقایسه متغیرها میان گروه ها استفاده گردید و ازChi-square برای مقایسه متغیرهای کیفی استفاده شد.در تمام آزمون ها سطح اطمینان برابر 95 درصد و سطح معناداری کمتر از05/0 درنظر گرفته شد.
نتایج
در این پژوهش در مجموع 580 کارگر کارخانه فولاد شرکت کردند .میانگین سنی در کل افراد 1/39 سال(21-64سال) و میانگین BMI در کل kg/m2 9/24 (4/16-6/36) و میانگین سابقه کاری 4/12 سال (2-24سال) بود. میانگین فشار خون سیستولیک(SBP) در مجموع mmHg3/112 (70-180(mmHg و میانگین فشار خون دیاستولیک (DBP)mmHg 9/73 (40-105 mmHg ) به دست آمد.
253 نفر(6/43 %) در مواجهه با سروصدای کمتر از 85 دسی بل قرار داشته.(گروه1) و 327 نفر(3/56 %) در مواجهه با سروصدای بیشترمساوی 85 دسی بل قرار داشتند.(گروه2).
جدول شماره 1 مقایسه خصوصیات دموگرافیک و ریسک فاکتورهای فشارخون را با استفاده از آزمون تی برای سه متغیر سن،سابقه کار و شاخص توده بدنی و با استفاده از آزمون کای دو برای مصرف نمک بالا و ورزش منظم در میان دو گروه نشان می دهد.میانگین سن، سابقه کاری،شاخص توده بدنی و درصد مصرف رژیم پرنمک بین دو گروه اختلاف معناداری نداشت(05/0p≤) اما برای ورزش منظم(001/0p=) تفاوت معنادار بود.با استفاده از آزمون تی میانگین فشارخون سیستولیک و نیز دیاستولیک در میان دو گروه سنجیده شد. میانگین فشارخون سیستولیک در گروه 1 mmHg49/109 و در گروه دوم mmHg64/114بدست آمد که با (001/0p=) این تفاوت معنادار شد میانگین فشارخون دیاستولیک در گروه
اولmmHg 86/71و در گروه دومmmHg 57/ 75 به دست آمدکه با (001/0p=) این تفاوت نیز معنادار گزارش شد. در این مطالعه شیوع هایپر تانسیون سیستولیک و دیاستولیک با استفاده از آزمون کای دو در دو گروه سنجیده شد. (جدول شماره 2و3) ، همانطور که ملاحظه می شود شیوع هایپرتانسیون سیستولیک با 026/0p: و شیوع هایپرتانسیون دیاستولیک با 002/0p: معنادار بود. برای صحت بیشتر در ارزیابی ارتباط میان سروصدا با فشارخون بالا و نیز کنترل فاکتورهای مخدوش کننده از رگرسیون لاجستیک برای آنالیز استفاده شد. فشارخون به عنوان یک متغیر وابسته به صورت ابتلا به منظم، مقایسه میان دو گروه انجام شد(جدول 4).در این آزمون اثر سروصدا بر فشارخون بالا مشاهده شد.
این آنالیز همچنین نشان داد که افراد در مواجهه با صدای ≥ 85 دسی بل، 3/2 برابر در خطر بیشتری برای ابتلا به فشارخون بالای سیستولیک(049/0p:) و ، 5/2 برابر در خطر بیشتری برای ابتلا به فشارخون بالای دیاستولیک هستند.(009/0p:).
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که مواجهه با سطوح بالاتر از حد مجاز صدا بر فشارخون موثر است.در این مطالعه مواجهه با سطوح صدای بیشتریا مساوی 85 دسی بل با افزایش شیوع ابتلا به فشارخون و افزایش میانگین فشارخون سیستولیک ودیاستولیک وافزایش خطر ابتلا به فشارخون همراه بود.میانگین فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در گروه 2 به ترتیب mmHg 15/5 وmmHg 71/3 بیشتر از گروه 1 بود که از نظر آماری معنادار بود (001/0p:).در مطالعه لی[2] و همکارانش که در بوسان کره بر روی 530 کارگر مرد در کارخانه تولید فلز به صورت آینده نگر انجام شد و به بررسی اثرات مواجهه مزمن با سروصدا بر فشارخون پرداخت نیز میانگین فشارخون سیستولیک با اختلافmmHg 8/3 در گروه در مواجهه با سروصدای بیشتر از 85 دسی بل نسبت به گروه پایه بیشتر بود که این تفاوت از نظر آماری معنادار بود اما میانگین فشارخون دیاستولیک تفاوت معناداری نداشت(6). چانگ[3] و همکارانش در طی یک مطالعه کوهورت آینده نگر به بررسی "بروز فشار خون بالا و مواجهه با سروصدا در مردان" پرداختند.این مطالعه با هدف بررسی رابطه بین قرار گرفتن در معرض سروصدا و خطر 10ساله فشار خون بالا در یک گروه متشکل از 578 کارگر مرد در تایوان انجام شد.افراد بر اساس میزان مواجهه با سروصدا به سه گروه مواجهه بالا،متوسط و مواجهه پایین تقسیم شدند.افزایش قابل توجه 2/3 mmHg در فشار خون سیستولیک و 5/2 mmHg در فشار خون دیاستولیک میان گروه پایه(≤85db) و گروه با مواجهه بالا(≥85db) در طی پیگیری دیده شد (24).که با یافته های مطالعه ما مطابق بود.اگرچه مطالعه تالبوت[4] و همکارانش و نیز مطالعه هسل و همکارانش ارتباط معناداری را میان فشارخون و مواجهه با سروصدا نشان ندادند (25،17) در مطالعه یوسفی ریزی و همکارانش که در سال2013 انتشار یافت و به مقایسه فشارخون در دو گروه در مواجهه با سروصدای بالا و عدم مواجهه با سرو صدا پرداخت ،و به صورت موردی-شاهدی بر روی 80 کارگر صنعت در اصفهان انجام گرفت اختلاف میانگین فشارخون سیستولیک معنادار بود اما این معناداری در مقایسه میانگین فشارخون دیاستولیک دیده نشد (13). تفاوت در این یافته شاید به دلیل جمعیت با گروه سنی پایین تر( میانگین سنی 6/26 سال) در مطالعه یوسف ریزی نسبت به مطالعه ما باشد. این تفاوت در نتایج مطالعات مختلف می تواند به دلیل تفاوت در دقت و صحت روش های سنجش فشارخون ،محدودیت تعیین خصوصیات مواجهه و کنترل اثر عوامل مخدوش کننده باشد.از طرفی مکانیسم تاثیر گذاری صدا بر فشارخون به روشنی مشخص نیست با وجود این در برخی مطالعات در مواجهه با سطوح صدای بیشتر از حد مجاز ترشح بالای مواد وازوکانستریکتور در ادرار مشاهده شده است که ممکن است بیانگر تاثیر بیولوژیکی مواجهه با صدا بر فشارخون باشد(26).مواجهه حاد با سطوح بالای صدا موجب افزایش کاتکول آمین ها می گردد(27،26) که این امر ممکن است یکی از دلایل افزایش میزان فشارخون سیستولیک و دیاستولیک باشد.
فشارخون سیستولیک در گروه 2 در 3/59% کارگران در محدوده طبیعی در 6/33% در محدوده پره هایپرتانسیو بود و 7% از کارگران سیستولیک هایپرتنشن داشتند که نسبت به گروه پایه تفاوت معناداری داشت. (026/0P:).فشارخون دیاستولیک در گروه 2 در 8/50%کارگران در محدوده طبیعی و در 37% در محدوده پره هایپرتانسیو بود و 2/12% از کارگران دیاستولیک هایپرتنشن داشتند که نسبت به گروه پایه تفاوت معناداری دیده شد.( 002/0P:) و با استفاده از آزمون رگرسیون در حضور متغیر مخدوش کننده ورزش منظم خطر 3/2 برابری ابتلا به پرفشاری سیستولیک (0459/0:P) و خطر 5/2 برابری ابتلا به پرفشاری دیاستولیک (009/0:P)در گروه در مواجهه با سطوح بالای صدا به دست آمد.در مطالعه گان[5] و همکارانش که بر روی 6207 نفر شاغل بالای 20سال انجام شد 2 تا 3 برابر شیوع بیشتری از آنژین صدری، بیماری عروق کرونری و فشار خون دیاستولیک مشاهده شد(18).در مطالعه چانگ و همکارانش خطر ابتلا به فشارخون بالا در گروه در مواجهه با سروصدای بالا 93/1 برابر گروه پایه گزارش شد.در مطالعه نقاب و همکارانش که بر 280 کارگر صنعت پتروشیمی انجام گرفت نیز شیوع افزایش فشارخون در میان گروه مواجهه یافته با صدای بیشتر از 85 دسی بل بطور قابل توجهی بیشتر از افراد گروه مرجع بود و خطر افزایش فشارخون در افراد در مواجهه با صدای بالا ،6/1 برابر بیش از افراد مواجهه نیافته بود (28). در نتیجه یافته های مطالعه حاضر با یافته های مطالعه گان،چانگ و نقاب در افزایش شیوع و افزایش خطر نسبی ابتلا به پرفشاری خون در مواجهه با صدای بالاتر از حد مجاز مشابهت دارد.
دلیل اینکه هایپرتانسیون بیماری مولتی فاکتوریال می باشد و عوامل مختلفی ممکن است بر فشارخون اثرگذار باشند بنابراین تفسیر نتایج مربوط به اثر گذاری صدا بر روی تغییر پارامترها باید با احتیاط صورت پذیرد که از جمله محدودیت های این مطالعه می باشد. در این مطالعه اثر استفاده از لوازم حفاظت شنوایی را در نظر نگرفته چرا که کنترل استفاده و نحوه استفاده کارگران از آن مقدور نبود .از دیگر محدودیتهای این مطالعه ،نوع پژوهش می باشد در مطالعات مقطعی نمی توان توالی زمانی رابطه بین مواجهه با سروصدا با پیامد های آن را به طور واضح مشخص نمود در نتیجه بررسی و مطالعات بیشتر در این خصوص پشنهاد می شود ،توصیه میشود مطالعه ای طولی با حجم نمونه بیشتر بر روی سایر گروه ها تکرار شود.
نتیجه گیری
نتایج این مطالعه نشان می دهد که مواجهه با سروصدای بالاتر از حد مجاز می تواند بر فشارخون افراد موثر باشد و شیوع ابتلا به فشارخون بالا را به طور قابل ملاحظه ای افزایش دهد بنابراین توصیه می شود با کمک اقدامات مهندسی ، آموزش کارگران ویا استفاده از لوازم حفاظت شنوایی از خطر ابتلا به افزایش فشارخون کاسته شود و با سنجش دوره ای فشارخون و تشخیص بموقع از پیشرفت آسیب جلوگیری به عمل آید.
)