Document Type : Research Paper
Authors
1 Ms of Microbiology, Falavarjan Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
2 Department of biology, Falavarjan Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
Abstract
Keywords
مقدمه
مقاومت ضد میکروبی که اغلب به عنوان مقاومت دارویی شناخته می‌شود، هنگامی اتفاق می‌افتد که میکروارگانیسم هایی مانند باکتری، ویروس، قارچ و انگل به گونه‌ای تغییر کنند که ارائه داروهایی که قبلاً برای درمان عفونتهای حاصل از آنها استفاده می‌شده، بی‌اثر شود. سودموناس آئروژینوزا از باکتری های پاتوژن انسانی می باشند که عفونت های اکتسابی بیمارستانی را ایجاد کرده و حامل مقاومت چندگانه دارویی هستند (2،1). سودوموناس آئروژینوزا باکتری بیماری زا و فرصت طلبی است که عاملی عمده در بروز مرگ و میر بیماران با ضعف سیستم ایمنی محسوب می شود. مقاومت ذاتی به مواد ضد میکروبی در این باکتری سبب وخیم تر شدن وضعیت درمان عفونت های ناشی از آن می گردد (3). لیپوپلی ساکارید ، پیلی و تاژک قطبی در این پاتوژن فرصت طلب سبب چسبیدن باکتری به غشای سلولی شده و نقش مهمی را در بیماری زایی این باکتری ایفا می کند. بتالاکتام ها داروهای مناسبی جهت درمان سودوموناس آئروژینوزا محسوب می شود اما پس از مدتی برخی از باکتری ها با تولید آنزیم های بتالاکتاماز به این آنتی بیوتیک مقاومت نشان می دهند(4). عفونت های بیمارستانی یکی از معضلات مطرح پزشکی در کشورهای توسعه یافته و نیز در حال توسعه می باشد که موجب اشاعه بیماریهای عفونی در جامعه می گردد (5). در سال های اخیر توجه به عفونت های بیمارستانی از اهمیت زیادی برخوردار شده است، زیرا فقط در سال 1995 هشتاد و هشت هزار مورد مرگ در اثر عفونت های بیمارستانی در دنیا گزارش شده است (6). سودوموناس آئروژینوزا از شایع ترین عوامل عفونت بیمارستانی به ویژه در زخم های سوختگی است. عفونت با این باکتری می تواند سپتی سمی، پنومونی، مننژیت و بیماری های کشنده دیگری را نیز به دنبال داشته باشد (7). سودوموناس دارای مقاومتی ذاتی نسبت به طیف وسیعی از مواد ضد میکروبی و ضد عفونی کننده، مانند ترکیبات آمونیوم، هگزاکلروفن، صابون ها و محلول های ید دار می باشد(9،8). سودوموناس آئروژینوزا از پاتوژن های فرصت طلب گرم منفی، غیر تخمیرکننده، اکسیداز مثبت و دارای شیوع بالا در عفونت های بیماران بستری با زخم های عفونی است. اغلب سویه های مقاوم به چندین آنتی بیوتیک، قادر به تولید طیف وسیعی از آنزیم های بتالاکتامازی هستند (10). بروز مقاومت در باکتری های حامل این ژن ها از چند طریق ایجاد می گردد :1- پمپ افلوکس، 2- تولید آنزیم های بتالاکتامازی3-تغییر در غشای خارجیکرباپنمازهای گروه B (متالوبتالاکتاماز ها) شامل آنزیم هایVIM (متالو بتا لاکتاماز اینتگرونی ورونا) وIMP (موثر بر ایمی پنم) هستند. نخستین عضو از آنزیم های این کلاس IMP-1 بود که در سال 1991 در ژاپن گزارش شد. و پس از آن در نقاط مختلف جهان گزارش شدندیکی از عوامل اصلی پیدایش مقاومت توانایی باکتری در تولید آنزیم هایی است که داروها را غیر فعال می کنند . از جمله این آنزیم ها می توان بتا لاکتاماز که توسط بسیاری از باکتری های هوازی وبی هوازی تولید می شود را نام برد. متالو بتا لاکتاماز ها آنزیم هایی هستند که برای فعالیت به کوفاکتوری مانند روی نیاز دارند ونه تنها کارباپنم هارا بلکه می توانند همه آنتی بیوتیک های بتالاکتام ها را هیدرولیزکنند (11). معرفی کارباپنم ها (همچون ایمی پنم و مروپنم) به سیستم های بهداشتی و درمانی باعث یک پیشرفت بزرگ و مهم در درمان عفونتهای شدید و جدی ناشی از باکتری های مقاوم به عوامل بتالاکتام گردید، البته سویه های مقاوم به کارباپنم ها بطور مکرر در کشورهای مختلف مشاهده شده اند بر پایه مطالعات مولکولی آنزیم های هیدرولیز کننده کارباپنم ها"متالو بتالاکتامازها[1] به طور موثری تمامی عوامل بتالاکتام بجز آزترونام را هیدرولیز می کنند. VIM ،SPM ،IMP از مهمترین متالوبتالاکتاماز ها از نظر کلینیکی هستند به وسیله ژن هایbla-IMP ،bla-VIM ، bla-SPM کد می شوند. حداقل 14 نوع vim و 23 نوع imp متفاوت، تعیین هویت شده اند. از طرف دیگر متالو بتالاکتاماز ها به چند خانواده تقسیم می شوند که عباتند از: VIM، SPM،IMP ،GIM، SIM ،AIM، DIM. در میان خانواده انتروباکتریاسه دو ژن bla IMP و bla VIM به طور وسیعی مورد مطالعه قرار گرفته اند که این دو ژن به روش انتقال افقی واز طریق پلاسمید به سایر باکتری ها منتقل می شوند. ژنهای کد کننده متالو بتالاکتامازها بر روی اینتگرونها (integrons) قرار دارندکه در این مناطق ژنهای مقاومت آنتی بیوتیکی به صورت دستجات ژنی تجمع می یابند. بسیاری از سویه های سودوموناس آئروژینوزا قادرند چندین نوع از بتالاکتامازهای وسیع الط یف را تولید کنند، که آنها را قادر می سازد علیه آنتی بیوتیک های رایج مصرفی مقاوم باشند بتالاکتامازها توسط مهارکننده های بتالاکتام مانند- کلاولانیک اسید مهار می شوند (12). هدف از این مطالعه، جداسازی باکتری سودوموناس آئروژینوزا و شناسایی سویه های واجد ژن کدکننده بتالاکتاماز blaIMP و blaVIM در نمونه های بالینی در شهر ، اصفهان با استفاده از تکنیک واکنش زنجیره ای پلیمراز است اهداف پژوهش حاضر منتج از رساله پژوهشی می باشد و با هدف جداسازی، تشخیص و تایید دقیق سویه ها و نیز تعیین و بررسی الگوی مقاومت دارویی سوش های سودوموناس آئروژینوزا موثر در عفونت زخم بیماران بستری در بیمارستان های اصفهان صورت پذیرفته است.
روش کار
در این مطالعه جمعا 102 نمونه ی کلینیکی شامل 51 نمونه سودوموناس آئروژینوزای از بیمارستان های الزهرا، شریعتی، امام موسی کاظم، غرضی و چندین آزمایشگاه خصوصی در مناطق شمال، مرکزی و جنوب اصفهان طی 4 ماه از اول فروردین ماه لغایت پایان تیر ماه 1391 جمع آوری شد و مورد مطالعه قرار گرفت. ایزوله های مورد بررسی از بیماران بستری در بخش های اورژانس داخلی، اورژانس جراحی، اطفال، گوارش، عفونی، زنان، پوست، ریه و داخلی جنرال، ارولوژی، بخش مراقبت های ویژه و بیماران سرپایی مراجعه کننده، جداسازی شدند و مورد بررسی قرارگرفتند (13).
آزمایش حساسیت در برابر عوامل ضد میکروبی(آنتی بیوگرام)
تست های تشخیصی به کار برده شده عبارت بودند از: رنگ آمیزی گرم، OF ،SIM ، TSI ، اکسیداز و ژلاتینازو ... . تمامی نمونه ها پس از تشخیص و تایید نهایی در محیط تریپتیکیس سوی براث(TSB) حاوی %10 گلیسرول در 20- درجه نگهداری شده تا در فرآیندهای بعدی مورد استفاده قرار گیرند. در ادامه، حساسیت آنتی بیوتیکی سویه های شناسایی شده به روش انتشار دیسک در آگار((Kirby-Bauer با استفاده از دیسک های تهیه شده از شرکت MAST انگلستان، در محیط مولر هینتون آگار مورد بررسی قرار گرفت. برای تفسیر نتایج از جدول CLSI استفاده شد (14). باکتری های جداشده با انجام تست حساسیت آنتی بیوتیکی با روش استاندارد شده ی انتشار دیسک در آگار [2] مورد بررسی قرار گرفتند. جهت انجام این روش، دیسک های مصرفی آنتی بیوتیکی عبارت بودند از : اریترومایسین (E) توبرامایسین (TOB) کوآموکسی کلاو (AMC) آمپی سیلین (AM) سفاتاکسیم (CTX) آموکسی سیلین (AMX) جنتامایسین (GM) کوتری ماکسازول (SXT) ونکومایسین (V) سفیکسیم (CFM) کلوکساسیلین (CX) سفالکسین (CN) سیپروفلوکساسین (CP) سفتازیدیم (SF) نیتروفورانتوئین (NIF) آمیکاسین (AN) کربنی سیلین (CB) تازوسین (TA) پیپراسیلین (PIP) تتراسایکلین (TE) پنی سیلین (P) کلیندامایسین (CC) ایمی پنم (IPM) (15).
روشانتشاردیسکدرآگار (انجام آزمون های میکروبیولوژی جهت تعیین هویت باکتری ها)
برای انجام این آزمایش، پس از شناسایی دقیق جنس و گونه ی باکتری سودوموناس آئروژینوزا، تعدادی کلنی از سویه های مورد آزمایش در محیط تریپتیکاز سوی براث (TSB) به حالت سوسپانسیون در آورده و سپس مورد قیاس با استاندارد 5/0 مک فارلند قرار داده شدند. در صورت اطمینان از یکسان بودن کدورت آن ها با استفاده از سواپ پنبه ای کاملا استریل باکتری ها را در 4 جهت مختلف بر روی محیط مولر هینتون آگار (MHA) کشت چمنی داده و سپس در شرایط استریل دیسک های آنتی بیوتیک های نامبرده شده را با رعایت فاصله دو دیسک از یکدیگر و فاصله ی دیسک از لبه پلیت بر روی محیط نامبرده قرار دادیم. پس از انکوباسیون[3] به مدت 18 الی 24 ساعت در دمای 37 درجه ی سانتی گراد ، قطر هاله عدم رشد اندازه گیری شد (15). برای تعیین الگوی مقاومت آنتی بیوتیکی و حساسیت ایزوله های سودوموناس آئروژینوزا مورد بررسی مطابق با دستورالعمل NCCLS و بر اساس قطر هاله عدم رشد اطراف دیسکها به صوت حساس، نیمه حساس و مقاوم بیان شد(14). سپس سویه ها بر اساس نحوه واکنش در مقابل هر دارو درسه گروه حساس، بینابینی و مقاوم طبقه بندی شدند. برای از سویه های استاندارد سودوموناس آئروژینوزا PTCC 17589 به عنوان سوش کنترل در این تحقیق استفاده شد .داده ها با استفاده از نرم افزار اکسل جمع آوری و تجزیه و تحلیل شده اند.
استخراج DNA
برای استخراج نمونه های سودوموناس از روش جوشاندن استفاده گردید . به این صورت که مقدار 200 میکرولیتر ار آب مقطر استریل را در داخل میکروتیوب ریخته و از کلنی های تازه کشت 3 تا 4 کلنی بر داشته و در داخل آن حل کرده و سپس خوب ورتکس نموده و به مدت 10 دقیق در داخل آب جوش قرار گرفت. سوسپانسیون فوق در در داخل سانتریفوژ گذاشته شد و به مدت 5 دقیقه در 10000 دور سانتریفوژ گردید .سپس مایع رویی جدا شده و به یک میکروتیوب جدید منتقل گردید. مایع رویی حاوی DNA برای انجام PCR بود. روش PCR برای شناسایی ژن های blaIMP و blaVIM در سویه های سودوموناس آئروژینوزا ایزوله شده با استفاده از دما و پرایمرهای اختصاصی این ژن ها انجام گرفت .
از سودوموناس آئرووژینوزا PTCC 17589 و Acinetobacter baumanni KPC+ به عنوان کنترل مثبت استفاده شد. محتویات هر میکروتیوب شامل 2 μlاز DNAاستخراج شده و 1 μl از هر پرایمر به کیتPCR MASTER با حجم نهایی 25 μl بود. جهت تایید جداسازی DNA نمونه در ژل آگارز 2% الکتروفورز شد و پس از رنگ آمیزی با اتیدیوم برماید با دستگاه GELDOC (bio rad-usa) مشاهده شد. برای تعیین میزان کمی DNA از دستگاه uv اسپکتروفوتومتر استفاده شد. آزمون PCR برای شناسایی ژن بتالاکتامازی با اندازه انجام شد.
پرایمرهای مورد استفاده برای انجام PCRعبارت بودند از : VIM-F (5′-GCATGGTCGCATATCGCAAC-3′)، VIM-R (5′-AATGCGCAGCACCAGCATAG-3′)، IMP-F (5 ′- GAAGCCGTTTATATTCATAC-3′) و IMP-R (5′-GTACGTTTCAACGGTGATGC-3′).،
نتایج
در این مطالعه توصیفی - مقطعی، در یک بازه زمانی 4 ماهه، تعداد 51 سویه سودوموناس آئروژینوزا جدا شده از زخم سوختگی بیماران بستری در بیمارستان های شهر اصفهان مورد شناسایی دقیق و تایید قرار گرفت. مطابق با جدول (1) درصد باکتری های ایزوله شده به ترتیب در بیمارستان های الزهرا، امام موسی کاظم، شریعتی، غرضی و چندین آزمایشگاه خصوصی یا متفرقه بیشترین درصد فراوانی را داشته و می توان این گونه نتیجه گیری کرد که بیمارستان الزهرا نسبت به سایر مراکز درمانی درصد بالایی از نمونه های بالینی و نمونه های مقاوم به جدول 1- فراوانی و درصد سودوموناس آئروژینوزا مورد مطالعه به تفکیک هر بیمارستان (الزهرا، شریعتی، امام موسی کاظم، غرضی و متفرقه) در شهر اصفهان
دارو را به خود اختصاص داده است و سودوموناس آئروژینوزا بالاترین درصد فراوانی را در اینبیمارستان داشته اند. این نتایج قابل توجیه است زیرا بیمارستان فوق تخصصی الزهرا یکی از بزرگ ترین بیمارستان های شهر اصفهان می باشد، که در مقایسه با سایر بیمارستان ها و مراکز درمانی حجم بیشتری از بیماران سرپایی و بستری را به خود اختصاص داده است.
مطابق با نمودار (1)، نمونه های بالینی تهیه شده از بیماران شامل ترشحات حفره شکم، ترشحات واژن، ترشحات برونش، مایع مغزی نخاعی، زخم، ادرار، خون، مدفوع، خلط، کاتتر و ترشحات گلو، گوش و چشم بود که مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج فوق به این صورت بود که سودوموناس آئروژینوزا33/33 % از نمونه های زخم و بیشترین درصد نمونه ها را در هر باکتری به طور میانگین به خود اختصاص داده بودند.
نتایج تست حساسیت آنتی بیوتیکی در سودوموناس آئروژینوزا
تمامی سویه های سودوموناس آئروژینوزای جداشده از عفونت های مختلف بیماران نسبت به آنتی بیوتیک های توبرامایسین، آمپی سیلین، جنتامایسین، ایمی پنم، سفتازیدیم، نیتروفورانتوئین، آمیکاسین، سفاتاکسیم، کاربنی سیلین، سیپروفلوکساسین، پیپراسیلین، سفالکسین، تازوسین مورد بررسی قرار گرفتند .بیشترین مقاومت نمونه های بالینی سودوموناس آئروژینوزا نسبت به آنتی بیوتیک های سیپروفلوکساسین 08/96، کاربنی سیلین 16/92%، ایمی پنم 80%، آمپی سیلین 55/72 %و نیتروفورانتوئین 43/78 %ملاحظه و در سایر آنتی بیوتیک ها کم تر از 70% مشاهده شد. کم ترین مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک پیپراسیلین 35/49 %بود. (جدول 2). سویه ی استاندارد سودوموناس آئروژینوزا برخلاف سویه های بالینی آن به تمامی آنتی بیوتیک های مورد مطالعه حساس بود
یافته های حاصل از این پژوهش پس از سه بار تکرار برای هر کدام از نمونه ها ی باکتریایی نشان داد که بالاترین میزان در برابر آنتی بیوتیک ها مربوط به باکتری عفونت زای سودوموناس آئروژینوزا(08/96) و بیشترین مقاومت به آنتی بیوتیک سیپروفلوکساسین بود. از طرف دیگر در بین عفونت های مورد بررسی در بیمارستان های فوق الذکر بالاترین میزان از عفونت ها مربوط به نمونه زخم در سودوموناس آئروژینوزا33/33 درصد ، بیشترین درصد نمونه ها را در باکتری به طور میانگین به خود اختصاص داده بودند و بالاترین درصد فراوانی باکتری های MDR از بیمارستان فوق تخصصی الزهرا واقع در جنوب اصفهان به دست آمد.
از بین 51 نمونه سودوموناس آئروژینوزا مقاوم به چند دارو تعداد 32سویه (63%) از 51 سویه مقاوم به دارو تولید کننده ژن بتالاکتاماز blaIMP و در هیچ یک از باندها حضور ژن blaVIM مشاهده نشد.
بحث
در مطالعه ای که در کانادا انجام شد 35 % از ایزوله های سودوموناس آئروژینوزای مولد mbl بودند و از این تعداد 96% ژنVIM و 4 %ژن IMP مشاهده شد (16). به عنوان مثال، در مطالعه ای که در شهر تهران انجام شده است، شایع ترین ارگانیسم یافت شده از زخم بیماران سوختگی سودوموناس آئروژینوزا بوده است (17). شناخت وضعیت مقاومت سودوموناس آئروژینوزا نسبت به آنتی بیوتیک های رایج در بیمارستانها ، به منظور تعیین خط مشی درمانی در برخورد اولیه و کنترل مقاومت این باکتری نسبت به آنتی بیوتیک ها ی درمانی ضروری است (19،18). در مطالعه ای توسط یزدی و همکاران نتایج مشابهی با نتایج مطالعه حاضر در مورد آنتی بیوگرام سویه های سودوموناس آئروژینوزای جدا شده از بیماران سوختگی در زمانی متفاوت بدست آمد که تعداد ژن VIM در تحقیق بر سایر ژنها غالب بود (20). مطالعه شاهچراغی در سال 1386 روی سویه های سودوموناس آئروژینوزای جدا شده از بیماران غیر سوختگی بیمارستان امام خمینی و مرکز طبی کودکان نشان داد که 3% از سویه ها مولد blaVIM بودند.اختلاف نتایج می تواند مربوط به روند رو به افزایش مقاومت نسبت به سفالوسپورین های نسل سوم و لذا مصرف بیشتر کارباپنم ها در سالهای اخیر باشد (22،21). در مطالعه جمالی و همکاران در سال 1387 ،186 بیمار سوختگی بررسی شدند که 72 % مرد و %28 زن بودند. در این مطالعه بیشترین مقاومت به سفتی زوکسیم و سفوتاکسیم با مقاومت 100 % و کمترین مقاومت به ایمی پنم با 8/%61 مشاهده گردید (23). صادقی و همکاران در سال 2012 مطالعه ای بر حساسیت آنتی بیوتیکی 100 سویه سودوموناس آئروژینوزای بالینی انجام دادند، که نتایج به دست آمده بدین صورت بود. میزان مقاومت به ایمی پنم 35٪، مروپنم 35٪، جنتامایسین 14٪، آمیکاسین 9٪، سیپروفلوکساسین 23٪، سفتازیدیم15٪ بود (24). در سال 2004 لوزارو در ایتالیا با انجام آزمایشات PCR روی 506 سویه سودوموناس آئروژینوزا نشان داد که 4 سویه 7% تولید کننده متالو بتا لاکتاماز حامل ژن VIM می باشند (25). در سال 2007 خسروی و میهنی در اهواز با انجام آزمایش MBL و PCR روی 100 سویه سودوموناس آئروژینوزا نشان دادن که 8 سویه از 41 سویه مقاوم به ایمی پنم تولید کننده ی متالو بتالاکتاماز و هر 8 سویه حامل ژن VIM می باشند (26). در مطالعه ای که توسط نهایی و همکاران در شهر تبریز در سال 2006 انجام شده، میزان مقاومت به آنتی بیوتیک های سفتازیدیم، جنتامایسین، سیپروفلوکساسین، آمیکاسین و ایمی پنم به ترتیب 69%، 51%، 22%، 15% و 2% گزارش شده است (27). در این زمینه هم چنین مطالعات زیادی در ایران نیز انجام شده استی در مطالعه مشابه دیگری که توسط رنجبر و همکاران در سال 2011 در بیمارستان بقیه الله تهران انجام شده، میزان مقاومت به آنتی بیوتیک های مورد بررسی شامل سفتازیدیم 5/57%، آمیکاسین90%، سیپروفلوکساسین 65%، جنتامایسین 5/67% و ایمیپنم 5/97% بوده است(28). به عنوان مثال در مطالعاتی که توسط نیتسوما و همکاران در سال 2001 در ژاپن انجام پذیرفته، مقاومت سویه های سودوموناس آئروژینوزای جدا شده از خلط بیماران تنفسی به آنتی بیوتیک سفتازیدیم6/4 % و نسبت به آنتی بیوتیک ایمی پنم7/15%و 8/8%گزارش شده است (29). آموتا و همکاران در سال 2009 گزارش کردند ایزوله های سودوموناس آئروژینوزای جدا شده به آنتی بیوتیک های جنتامایسین (100٪)، افلوکساسین (100٪)، کلیندامایسین (90٪)، اریترومایسین (90٪) و نیتروفورانتوئین (80٪) حساس بودند. در حالیکه مقاومت بالایی در برابر آنتی بیوتیک های پنی سیلین (100-90٪)، ریفامپین (90٪) و سولفامتوکسازول (90٪) مشاهده شد (30). یا در مطالعه دیگری که توسط ذوالفقاری و همکاران درسال 2011ودر شهر قم بر روی نمونه های سوختگی انجام شده است باکتری سودوموناس آئروژینوزا به عنوان شایعترین عامل عفونت بیمارستانی معرفی شده است (31). ظهور مقاومت روز افزون به عوامل ضد میکروبی در این باکتری به عنوان تهدیدی برای بهداشت عمومی، باعث بروز نگرانی هایی از قبیل کاهش انتخاب های درمانی، افزایش هزینه ها و مرگ و میر شده است. در مطالعه حاضر تعداد 51 سویه سودوموناس آئروژینوزا جدا شده از زخم بیمارانمورد بررسی قرار گرفت. بررسی نتایج الگوی مقاومت سویه های سودوموناس آئروژینوزای به دست آمده از این بیماران ، نشان دهنده میزان مقاومت بالای سویه ها در مقابل آنتی بیوتیک های درمانی می باشد. در مورد مقاومت دارویی این باکتری، تا کنون مطالعات زیادی انجام گرفته است. در این تحقیق بیشترین مقاومت نمونه های بالینی سودوموناس آئروژینوزا نسبت به آنتی بیوتیک های سیپروفلوکساسین 08/96، کاربنی سیلین 16/92%، ایمی پنم 80%، آمپی سیلین 55/72 %و نیتروفورانتوئین 43/78 %ملاحظه و در سایر آنتی بیوتیک ها کم تر از 70% مشاهده شد. کم ترین مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک پیپراسیلین 35/49 %بود.. از طرف دیگر در بین عفونت های مورد بررسی بالاترین میزان از عفونت ها مربوط به نمونه زخم در سودوموناس آئروژینوزا33/33 % بود و بالاترین درصد فراوانی باکتری های MDR از بیمارستان فوق تخصصی الزهرا واقع در جنوب اصفهان به دست آمد. تعداد 38 سویه (20%) تولید کننده ژن بتالاکتاماز بودنددر مطالعه شکیبایی و همکاران که روی سویه های سودوموناس آئروژینوزای جدا شده از بیمارستان شفای کرمان انجام شده بود هیچ سویه ای مولد mbl نبود که چنین تفاوت هایی می تواند ناشی از تفاوت زمانی (اختلاف زمانی حدود 11 سال) و جغرافیایی( کرمان نسبت به اصفهان) و حتی روش انجام آزمایشات باشد (32).
نتیجه گیری
نتایج به‌دست آمده در زمینه تعیین حساسیت آنتی بیوتیکی باکتری‌های جدا شده از بیماران نشان می دهد که به سختی می توان آنتی بیوتیکی را بدون دغدغه مقاومت به کاربرد. بررسی انجام شده حاکی از آن است که اگرچه بعضی از آنتی بیوتیک ها هنوز تاثیر نسبتا خوبی بر سودوموناس آئروژینوزا دارند؛ ولی برخی دیگر عملا از دایره کاربرد خارج شده و یا به زودی خارج خواهند شد. هرچند عمده ترین علت مقاومت دارویی را به وجود ژنهای قابل انتقال نسبت داده اند؛ اما نباید از نظر دور داشت که فشار انتخابی ناشی از استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌ها به گزینش باکتری های با مقاومت چند دارویی می انجامد. در پژوهش ما طبق نتایج به دست آمده بیشترین میزان مقاومت در باکتری سودوموناس آئروژینوزا مربوط به آنتی بیوتیک سیپروفلوکساسین (08/96٪) و کمترین میزان مقاومت مربوط به آنتی بیوتیک پیپراسیلین (98/50٪) بود.
)