نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه طب کار، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
2 دانشیار گروه بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
3 استادیار گروه پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
4 دستیار فوق تخصصی گوارش و کبد بالغین، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
5 دستیار تخصصی طب کار، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Background: The aim of this study was to find out the prevalence and risk factors of varicose veins in hospital staffs.
Method: This cross sectional study was performed in Qaem and Emam Reza hospitals. 240 hospital staffs were selected by random sampling method. Inclusion criteria were work experience more than3 years and satisfaction for participation in the study. All staffs underwent physical examination and history taking. Data were analyzed with SPSS version 16 .
Results: From 240 hospital staffs 132 persons (55%) had varicose veins of lower limb. Incidence of varicose veins was significantly higher in clinical ward workers (p=0/001). Female sex was one of the most important risk factor of varicose veins occurrence. Odds ratio of varicose vein in clinical personnel was 3/7 . In clinical personnel group the risk of greater grade of varicose veins was more in nurse's aides group (OR =3/4).Between grade of varicose vein and shift working was significant correlation (p=0/018).
Conclusion: This study show that occupational factors such as prolong standing ; shift work and lifting have significant role in development of varicose veins in lower limbs.
کلیدواژه‌ها [English]
آزمون کای دو نشان داد که فراوانی واریس در دو گروه تفاوت معنی دار دارد )001/0>p ).
آزمون کای دو نشان داد که بین گرید واریس بین دو گروه تفاوت معناداروجوددارد، (001/0p=) به این صورت که شانس ابتلا به گرید های بالاتر واریس در مبتلایان ؛ در گروه بالینی ۶/۹ برابر افراد عادی بود (6/9=OR).
مقایسه عوامل بین زیرگروه های بالینی نشان داد که در مبتلایان به واریس در گروه بالینی بین واریس و شیفت چرخشی ارتباط معنی دار وجود دارد (029/0) به این صورت که شانس گرید بالاتر واریس در گروه شیفت چرخشی داران 2/6 برابر سایرین بود.گرید ۳ واریس در گروه کمک پرستاران بیشتر از پرستاران بود (012/0p=).
بحث
در این مطالعه شیوع واریس وریدهای اندام تحتانی و ارتباط آن با عوامل خطر شغلی در کارکنان شاغل در دو بیمارستان مرجع دانشگاه علوم پزشکی مشهدمورد تحقیق قرار گرفت.از بین 240 کارمند مورد بررسی 132 نفر (55 %) دچار درجاتی از واریس بودندکه85 نفر (8/70 %) از کارکنان بخشهای بالینی و 47 نفر (2/39 %) از کارکنان قسمت اداری بودند (001/0P= ). شیوع کلی واریس در پرستاران در این مطالعه 6/72 %به دست آمد.در مطالعه مشابهی که توسط شریف نیا و همکاران انجام شده است شیوع واریس در پرستاران شهر آمل 9/73 % گزارش شد(7). در مطالعه نصیری در بیرجند شیوع واریس در پرستاران 2/65 % گزارش شده است که در هردو مطالعه داخلی شیوع واریس به نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر نزدیک است (۱۰).
از[Mw1] طرفی در مطالعات دیگری که روی شیوع واریس در بین سایر مشاغل صنعتی انجام شده است مانند مطالعه تامی1 و همکارانش شیوع این اختلال در کارگران صنعتی 16/24 به دست آمده است که بر اساس مطالعه حاضر شیوع واریس در بین پرستاران تقریبا ۳برابر جمعیت عمومی و دیگر مشاغل صنعتی است که این تفاوت قابل توجه ممکن است با تعدد ریسک فاکتورهای شغلی در این گروه مرتبط باشد ( ۱۱).
در مطالعه حاضر شیوع واریس به طور معناداری در زنان بیشتر از مردان گزارش شدکه منطبق بر سایر مطالعات انجام شده جمعیت شناختی، است که شیوع کلی واریس در زنان را 20 تا 40 % تخمین زده اند (۷). هرچند در مطالعه ایوانس2 و کانینیکو3 اختلاف معنی داری بین جنس و ابتلا به واریس دیده نشد که احتمالا این اختلاف ناشی از این بوده که بیشتر جمعیت مورد پژوهش را مردان و جمعیت عمومی تشکیل می داده در حالی که در مطالعه حاضر اکثر کادر درمانی و اداری را زنان تشکیل میدهد (13،12)
در مطالعه حاضر بین متغیرهای دموگرافیک شامل استفاده از سیگار ؛ورزش ؛سابقه خانوادگی واریس ؛مصرف قرص کنتراسپتیو و استفاده پروفیلاکسی از جوراب واریس در دو گروه بالینی و اداری تفاوت معنی دار وجود نداشت که این موضوع خود میتواند بر نقش ریسک فاکتورهای شغلی در شیوع بیشتر واریس در گروه بالینی تاکید کندکه نتایج این بررسی با مطالعات دیگری مانند مطالعه شریف نیا و نیز مطالعه کوهنو4 مشابهت دارد (14،7). در مطالعه کوهنو مهمترین فاکتورهای مرتبط با بروز واریس در پرستاران جنس مونث، شاخص توده بدنی بالاتر از 25 و ایستادن طولانی در طی ساعت کار ذکر شده است. دراین بررسی هدف این بود شرایط شغلی متفاوت دو گروه بالینی و اداری را ازنظرتاثیر برروی عملکردسیستم وریدی مورد بررسی قرارگیرد. طبق نتایج به دست امده ریسک فاکتور شغلی ایستادن طولانی مدت یعنی ایستادن بیش از ۷۵% زمان شیفت کاری نقش مهمتری در ایجادوریدهای واریسی در اندام تحتانی نسبت به نشستن طولانی مدت داشت به گونه ای که شانس ابتلا به واریس در گروه بالینی ها ۷/۳برابر گروه اداری بودکه خود بر اهمیت نقش ایستادن طولانی مدت در حین شیفت کاری دلالت میکند.در مطالعه نصیری و فوکس5 بین ساعات نشستن طولانی مدت و ابتلا به واریس در جنس زن ارتباط معنی داری دیده شده است هرچنددر مطالعه فوکس ارتباط معنی داری بین نشستن طولانی مدت و واریس را در جنس مذکر به دست نیامده است(10-15)
همچنین این مطالعه نشان داد که گریدهای پیشرفته تر واریس در گروه کمک پرستاران درمقایسه با پرستاران دیده میشود که این را میتوان علاوه بر ایستادن طولانی مدت به فاکتورهای شغلی دیگری مانند حمل بار سنگین یا حمل بیمار در این گروه مرتبط دانست بین شاخص توده بدنی و واریس در کارکنان شاغل در هر دو بخش اداری و درمانی بیمارستان ارتباط معناداری دیده شد که با نتیجه لی1 و همکاران همخوانی دارد(16). در بررسی حاضرکارکنان قسمت اداری دارای شاخص توده بدنی بالاتری نسبت به گروه بالینی بودند .ضمن اینکه در گروه اداری بین عدم ورزش کردن و ابتلا به واریس ارتباط معنی داری مشاهده شد (05/0=p). تامی هم در مطالعه اش نشان داد که 8/62 افراد واریسی از بی تحرکی وعدم فعالیت کافی رنج میبردند(11). به نظر میرسد افزایش وزن موجب کاهش فشار بر ورید ها و ضعف عضلانی و در نتیجه کاهش تخلیه خون وریدی میشود که میتواند عاملی برای ایجاد واریس باشد.
در اکثر مطالعات ارتباط وزن و بروز واریس تنها در جنس مونث سنجیده شده است. در مطالعه حاضر کارکنان مذکر نیز بررسی شدند و نشان داده شد که بین بروز واریس و وزن در جنس مذکر ارتباط معناداری وجود ندارد(866/0P=).عدم ارتباط بین شاخص توده بدنی مردان با واریس اندام در مطالعه کونتوسیک2 و همچنین سیستو3 هم دیده شده است (18،17).میانگین سابقه کار در بین افراد دارای واریس و سالم تفاوت معناداری نداشت (515/0p=).هرچند میانگین سابقه کاری در گروه اداری نسبت به بالینی بیشتر بود ولی شیوع واریس در کادر درمانی واضحا بالاتر بودکه می تواند نشان دهنده نقش فاکتورهای شغلی مانند ایستادن طولانی مدت در این گروه باشد.
در مطالعات دیگر مانند برند4 وهمکارانش نشان داده شده است که با افزایش سن شیوع واریس افزایش میابد که در مطالعه ما هم میانگین سنی مبتلایان به واریس نسبت به افراد سالم بیشتر بود) 024/0p=)(19). درصد کمی از کارکنان بخش اداری ورزش منظم را ذکر می کردند که می تواند در ابتلا به واریس اثرگذار باشد(8/30%).
در مطالعه ای که توسط تاچسن5 انجام شد کمبود فعالیت فیزیک یکی از مهمترین عوامل خطر ابتلا به واریس در زنان معرفی شد(20).. به نظر می رسد نشستن طولانی مدت و عدم تحرک کافی در کارکنان بخش اداری هم خود سبب افزایش خطر واریس می گرددهرچند نقش ریسک فاکتور ایستادن طولانی مدت در مطالعه حاضر برجسته تر به نظر میرسد.
در این مطالعه بین مصرف قرص های کنتراسپتیو و مبتلایان به واریس در مجموع دو گروه بالینی و اداری رابطه معنی داری بود )06/0p=)که با مطالعه نصیری و همکاران همخوانی دارد.در مطالعه نصیری نشان داده شد که بین هورمون درمانی و شیوع واریس ارتباط کاملا معنی داری وجود دارد.شیوع مصرف قرص های کنتراسپتیو در کادر اداری از بالینی بیشتر بود هرچند در دو گروه تفاوت معنی داری نداشت ) 08/0p=).
از آنجا که کنتراسپتیوهای خوراکی سبب افزایش خطر حوادث ترومبوتیک می گردند، به نظر میرسد عوارض خطرناک واریس در این گروه از کارکنان دارای اهمیت بیشتری است و راهکارهای موثر در پیشگیری این بیماری مخصوصا در این گروه که کار نشسته طولانی دارند باید مد نظر قرار گیرد (17،16). توصیه به رعایت رژیم غذایی و پرهیز از اضافه وزن و تشویق به داشتن فعالیت بدنی مخصوصا در کادر اداری کاملا ضروری است. همانگونه که در این مطالعه مشخص شد،کادر درمانی بیمارستان به دلیل دارابودن عوامل متعددازجمله عوامل فردی،جنسی وشرایط خاص شغلی،درمعرض خطرمضاعف ابتلا به واریس هستندوشیوع بالای واریس درآنان نسبت به افرادعادی جامعه بیانگر اهمیت توجه به این پیامدمهم درآنان است که
میتواند بازده کاری وسلامت سالمندی آنان را به خطربیندازد و از طرفی زمینه ساز مشکلات ترومبوتیک و سایرعوارض خطرناک شود؛ بنابراین پیش بینی واجرای اقدامات پیشگیرانه ازاین بیماری دربیمارستانهادر بین کادر درمانی که الزامات شغلی مستعد کننده ای دارندو انجام تمهیدات جدی در این موردبرای پرستاران کاملا ضروری به نظرمی رسد (17-19).
[Mw1][جواب سوال آخر داور محترم در خصوص روش تشخیص :
این مطالعه یک مطالعه توصیفی بوده است: که مشابه آن در تمام مطالعات ذکر شده در بررسی متون همه از روش مشاهده ومعاینه جهت توصیف وریدهای واریسی استفاده کرده اند و مطالعه ای در این سطح و با این هدف نبوده است که تشخیص را براساس روش نهایی و هزینه بر سونوگرافی داپلر انجام دهد.هرچند جهت مطالعات تحلیلی و تشخیص نهایی و قطعی نیاز به روش پاراکلینیک داپلر وجودداردکه فراتر از اهداف این مطالعه بوده است.
)