اثر بخشی مداخله شناختی رفتاری گروهی کوتاه مدت بر کاهش افسردگی، اضطراب و افزایش خودمدیریتی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی سلامت، گروه روانشناسی ، واحد تربت جام، دانشگاه آزاد اسلامی ، تربت جام، ایران

2 استادیار، گروه روانشناسی ، واحد تربت جام، دانشگاه آزاد اسلامی ، تربت جام، ایران.( نویسنده مسئول)

3 دانشیار، گروه روانشناسی ، واحد تربت جام، دانشگاه آزاد اسلامی ، تربت جام، ایران.

چکیده

مقدمه و هدف: دیابت یک اختلال متابولیکی رایج است که شیوع آن در سراسر جهان افزایش یافته و یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در سیر بیماری دیابت، عوامل روحی و روانی بیماران می‌باشد. هدف از پژوهش حاضرتعیین اثربخشی مداخله‌ی شناختی رفتاری گروهی کوتاه مدت برای بیماری دیابت نوع دو (CBGI-DD) بر کاهش افسردگی، اضطراب و افزایش خودمدیریتی زنان مبتلا به دیابت نوع دو می باشد.
روش پژوهش: روش این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی بیماران زن مبتلا به دیابت نوع دو مرکز مشهد در شهر مشهد بود که به طور تصادفی به یک برنامه-ی مداخله ی 12 هفته ای (جلسات2.5 ساعته) شناختی رفتاری گروهی (31 نفر) و یا به گروه کنترل (31 نفر) که تنها مراقبت معمول را دریافت می‌کردند، وارد شدند. بیماران گروه آزمون به مدت 3 ماه (تابستان 96) تحت برنامه‌ی CBGI-DD در مرکز دیابت مشهد قرار گرفتند. پرسشنامه اضطراب و افسردگی بک و مقیاس خودمدیریتی توبرت و تامپسون به عنوان ابزار پژوهش، قبل از مداخله (پیش آزمون) و بلافاصله بعد از مداخله (پس آزمون) مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها: براساس نتایج تحلیل کواریانس، گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل ،کاهش معنی داری در افسردگی و اضطراب و افزایش معناداری در خودمدیریتی درپس آزمون داشت (05/0>P).
نتیجه‌گیری: براساس نتایج این پژوهش برنامه CBGI-DD منجر به افزایش خودمدیریتی و کاهش افسردگی و اضطراب بیماران زن مبتلا به دیابت نوع دو می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of short-term group cognitive-behavioral intervention on reducing depression, anxiety and increasing self-management in patients with type 2 diabetes

نویسندگان [English]

  • Amin ZafarAl-Hayari 1
  • Mohammadhosein Bayazi 2
  • Alireza Rajaei 3
1 PhD student Health Psychology, Department of Psychology, Torbat Jam Branch, Islamic Azad University, Torbat Jam, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology , Torbat Jam Branch, Islamic Azad University, Torbat Jam, Iran. )Corresponding author(
3 Associate Professor , Department of Psychology, Torbat Jam Branch, Islamic Azad University, Torbat Jam, Iran.
چکیده [English]

Introduction & Objective: Diabetes is a common metabolic disorder that its prevalence has increased worldwide and one of the most important factors in the course of diabetes is the psychological factors of patients. The aim of this study was to determine the effectiveness of short-term group cognitive-behavioral intervention for type 2 diabetes mellitus (CBGI-DD) on reducing depression, anxiety and increasing self-management in women with type 2 diabetes.

Methods: The method of this research was quasi-experimental with pre-test and post-test design with control group. The statistical population of this study included all female patients with type 2 diabetes in Mashhad in Mashhad who were randomly assigned to a 12-week intervention program (2.5-hour sessions) of cognitive-behavioral group (31 people) or control group ( 31 people) who received only routine care entered. The patients in the experimental group underwent CBGI-DD program in Mashhad Diabetes Center for 3 months (summer 1996). Beck Anxiety and Depression Inventory and Tobert and Thompson Self-Management Scale were used as research tools before the intervention (pre-test) and immediately after the intervention (post-test).

Results: Based on the results of analysis of covariance, the experimental group had a significant decrease in depression and anxiety compared to the control group and a significant increase in self-management after the test (P <0.05).

Conclusion: Based on the results of this study, CBGI-DD program leads to increased self-management and reduced depression and anxiety in female patients with type 2 diabetes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive-behavioral intervention
  • depression
  • anxiety
  • diabetes self-management
  • type 2 diabetes
1 .یعقوبی نصرآبادی، محمد؛ عاطف وحید محمد کاظم، احمدزاده غالمحسین. )1382.)تأثیر گروه درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش افسردگی و اضطراب
بیماران مبتال به اختالل خلقی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. 1382 ;9( 2: )56-63.
2 .مرّوجی، مهتاب؛ حاتمی، محمد؛ احدی، مروارید؛ صیرفی، محمدرضا؛ چیتی، حسین )1399 .)بررسی تاثیر مصاحبه انگیزشی به روش گروهی بر پیامدهای
کلینیکی در بیماران مبتال به دیابت نوع یک و دو. فصلنامه مدیریت ارتقای سالمت. 1399 ;9( 3: )61-71.
3 .رضائی کوخدان، فاطمه؛ درتاج، فریبرز؛ قائم، فاطمه؛ حاتمی، محمد؛ دالور، علی )1400 .)اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر اضطراب، کنترل متابولیک
و کیفیت زندگی بیماران دیابت نوع دو. دوماهنامه علمی پژوهشی سالمت اجتماعی. 8( 4 :)102-92 .
4 .زارع شاه آبادی، اکبر؛ ابراهیمی صدرآبادی، فاطمه )1392 .)بررسی تاثیر عوامل شناختی بر درمان بیماری دیابت نوع دو در یزد. مجله مطالعات روانشناسی
.1-22 ،)4(13 .بالینی
5 .رحیمیان بوگر، اسحق، بشارت، محمدعلی، مهاجری تهرانی، محمدرضا، طالع پسند، سیاوش )1390 )نقش پیش بینی خود کارآمدی،باور به اثربخشی
درمان و حمایت اجتماعی در خود مدیریتی دیابت قندی. 17(،3.)240-232.
6 .دافعی، مریم؛ هاتفی، صدیقه؛ دهقانی، علی )1399 .)بررسی تأثیر مشاوره گروهی مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری بر رفتارهای خودمراقبتی و ادراک از
بیماری در زنان میان سال مبتال به دیابت نوع 2: یک مطالعه نیمه تجربی. مجله مراقبت پرستاری و مامایی ابن سینا. مرداد و شهریور 1399 .28( ،3.)216-
.226
7 .دابسون، کیت؛ محمدخانی، پروانه )1384 .)مختصات روانسنجی پرسشنامه افسردگی بک-2 در مبتالیان به اختالل افسردگی ماژور. فصلنامه توانبخشی. 8
.88-83 :)29(
8 .چوبگین قادری، علیرضا؛ سلیمانی، فرزاد؛ رسوآلخوندزاده، مجید. نقش فاکتورهای روانشناختی آسیبزا )تیپ شخصیتیD ،افسردگی، اضطراب و
استرس( بر میزان فشار خون و قند خون ناشتا در بیماران مبتال به دیابت نوع دو. فصلنامه دانش انتظامی چهارمحال و بختیاری. 1397(،23.)91-106.
9 .پورشریفی، حمید؛ زمانی، رضا؛ مهریار، امیرهوشنگ؛ بشارت، محمدعلی؛ رجب، اسداله )1390 .)تاثیر مصاحبه انگیزشی و آموزش گروهی شناختی -
رفتاری بر بهبود شاخص های بهزیستی، کیفیت زندگی و مراقبت از خود در افراد مبتال به دیابت نوع دو. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی. تابستان
. 60-39 ، 6 )23(.1390
10 .صمدزاده، افسانه؛ صالحی، مهدیه؛ بنی جمالی، شکوه السادات؛ احدی، حسن. )1398 .)مقایسه ی اثربخشی درمانگری شناختی رفتاری و آموزش ذهن
آگاهی بررفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتال به دیابت نوع دو. مجله علوم روانشناختی.18( ،73 . )54-45
11 .ایوبی، راد؛ بیگدلی، ایمان اهلل؛ مشهدی، علی .)1399 .)اثربخشی درمان یکپارچهشده شناختی-رفتاری با ذهنآگاهی برکیفیت زندگی، پریشانی
روانشناختی و تبعیت از درمان بیماران دیابتی نوع دو.نشریه روانشناسی سالمت . 9( 2 ،)94 -75.
12 .فتاحی، نبی؛ کاظمی، سلطانعلی؛ یقولی، حسین؛ کوروش نیا، مریم )1399 .)مقایسه اثربخشی دو درمان شناختی رفتاری کالسیک )CBT )و کاهش
استرس مبتنی بر ذهن آگاهی )MBSR )بر استرس ادراک شده و حساسیت اضطرابی بیماران مبتال به دیابت نوع 2 شهر شیراز. مجله علوم روانشناختی .
.1487 – 1496 ،)95 ( 19
13 .سورانی، محمد؛ تقدیسی، محمدحسین؛ شجاعی زاده، داوود؛ نوین، لیال؛ نوروزی، مهدی؛ فالحی، سمیرا )1391 )بررسی پیش گویی کنندگی رفتارهای
خودمراقبتی بر کنترل قند خون بیماران مبتال به دیابت نوع دو. مجله تحقیقات نظام سالمت. 8( 5 :)823-814.
14 .بیاضی، محمدحسین؛ احدی، حسن؛ فتی، الدن؛ دانش ثانی، سیدهاشم )1391 )اثربخشی مداخلهی شناختی رفتاری گروهی کوتاه مدت بر افسردگی،
اضطراب و تنش بیماران کرونری قلب مزمن، مجله اصول بهداشت روانی. 14( 2 :)121-110.
15. Alvani, Seyed Reza and Mohd Zaharim, Norzarina and Kimura, Laurel Wynne (2015) Effect of group
cognitive behavioral therapy (CBT) on psychological well-being and glycemic control in adults with type 2
diabetes. International Journal of Diabetes in Developing Countries, 35. S284-S289. ISSN 1998-3832.
16. Chernyak N . Kulzer B , Hermanns N , Schmitt A , Gahr A , Haak T , Kruse J , Ohmann CH , Scheer
M , Giani G , Icks A. (2010). Within-trial economic evaluation of diabetes specific cognitive behavior
therapy in patients with type 2 diabetes and subthreshold depression. BMC Public Health 2010, 10:625
17. Snoek FJ, Skinner TC. Psychological aspects of diabetes management. Medicine. 2006;34(2):61-63.
18. Goldeston DB, Kovacs M, Obrosky DS, Iengar S. A longitudinal study of life events and metabolic control
among youth with insulin-depndent diabetes mellitus Health Psychol 1995; 14: 409-14.
19. Engum A. The role of depression and anxiety in onset of diabetes in a large population-based study. J
Psychosom Res 2007; 62: 31-8.
20. Borhani F, Abaszadeh A, Ghaebi M, Kohan S. Relationship between efficiency and individual health beliefs in
patients with type 2.diabetes.Payesh J 2010;10(4):371-83.(Persian)
21. Lyu, Wei-Bo; Gao, Yuan; Cheng, Kang-Yao; Wu, Rong; Zhou, Wen-Qin (2019). "Effect of Self-Acupoint
Massage on Blood Glucose Level and Quality of Life in Older Adults With Type 2 Diabetes Mellitus: A
Randomized Controlled Trial". Journal of Gerontological Nursing. 45 (8): 43–48.
22. Goguen, Jeannette; Gilbert, Jeremy (2013). "Hyperglycemic Emergencies in Adults". Canadian Journal of
Diabetes. 37: S72–S76.
23. Stefan-Dabson K, Mohammadkhani P, Massah-Choulabi O. Psychometrics Characteristic of Beck Depression
Inventory-II in Patients with Magor Depressive Disorder. jrehab. 2007; 8 :82-0.
24. Beck, Aaron T., Robert A. Steer, and Gregory K. Brown. "Manual for the beck depression inventory-II."
(1996): 82.
25. Beck AT, Steer RA. Manual for the Beck anxiety inventory. San Antonio, TX: Psychological Corporation.
1990.
26. Kaviani H, Mosavi AS. Psychometric properties of the Beck Anxiety Inventory the age and sex classes in
Iranian population. J Med School Tehran Univ Med Sci. 2008;66(2):136-40.
27. Toobert DJ, Hampson SE, Glasgow RE. The summary of diabetes self-care activities measure: results from 7
studies and a revised scale. Diabetes Care 2000; 23(7): 943-50.
28. Sorani M, Taghdisi MH, Shojaei Zadeh D, Novin L, Noroozi M, Fallahi S. Predictorsof Self-Care Behaviors of
Patients with Type 2 Diabetes. Journal of Health System Research 2013; 8(5):814-23. [In Persian]
29. AlKhathami AD, Alamin MA, Alqahtani AM, Alsaeed WY, AlKhathami MA, Al-Dhafeeri AH. Depression
and anxiety among hypertensive and diabetic primary health care patients: Could patients’ perception of their
diseases control be used as a screening tool? Saudi Medical Journal. 2017; 38(6):621.
30. Allison Bickett ،Hazel Tapp .Anxiety and diabetes: Innovative approaches to management in primary care(
2016 ).Department of Family Medicine, Carolinas HealthCare System, Charlotte, NC 28207, USAAllison
Bickett.Email: Allison.bickett@carolinashealthcare.org
31. C.Lunghi, A.Zongo, J.Moisan, J-P.Grégoire, L.Guénette (2017) The impact of incident depression on
medication adherence in patients with type 2 diabetes.
32. Chaves , C; Gomez , I L; Hervas , G ; Vazquez, C. (2017). A Comparative Study on the Efficacy of a Positive
Psychology Intervention and a Cognitive Behavioral Therapy for Clinical Depression.41, pages417–
433(2017).
33. De Groot R, Brander L, Van Der Ploeg S, Costanza R, Bernard F, Braat L, Christie M, Crossman N,
Ghermandi A, Hein L, Hussain S. Global estimates of the value of ecosystems and their services in monetary
units. Ecosystem services. 2012 Jul 1;1(1):50-61.
34. Huges, A.E., Berg, C.A., & Wiebe, D. J. (2014). Emotional processing and self–control in Adolescents with
Type 1 Diabetes. Journal of Pediatric Psychology;37(8): 925-934.
35. Irons BK, Vickers P, Esperat C, Valdez GM, Dadich KA, Boswell C, et al.The Need for a Community
Diabetes Education Curriculum for Healthcare Professionals. J Contin Educ Nurs. 2007; 38(5): 227-231.
36. Jafari N, Farajzadegan Z, Loghmani A, Majlesi M, Jafari N. Spiritual well-being and quality of life of Iranian
adults with type 2 diabetes. Evidence-Based Complementary and alternative medicine. 2014; 619028. doi:
10.1155/2014/619028.
37. Nourmohammadi , Mahdieh; Moradi Moghadam, Omid ; Niakan Lahiji, Mohammad; Hatamian, Sevak ; &
Vahdat Shariatpanahi , Zahra.(2017). Effect of Fat-based versus Carbohydrate-based Enteral Feeding on
Glycemic Control in Critically Ill Patients: A Randomized Clinical Trial. Indian J Crit Care Med. 2017 Aug;
21(8): 500–505. doi: 10.4103/ijccm.IJCCM_118_17.
38. Tunsuchart K , lerttrakarnnon P, Srithanaviboonchai K, Likhitsathian S and Skulphan S. (2020). Benefits of
Brief Group Cognitive Behavioral Therapy in Reducing Diabetes-Related Distress and HbA1c in Uncontrolled
Type 2 Diabetes Mellitus Patients in Thailand. J Environ research Public Health 2020, 17, 5564.
39. Irons BK, Vickers P, Esperat C, Valdez GM, Dadich KA, Boswell C, Cannon S. The need for a community
diabetes education curriculum for healthcare professionals. The Journal of Continuing Education in Nursing.
2007 Sep 1;38(5):227-31.
40. Weitz, E. S., Hollon, S. D., Twisk, J., van Straten, A., Huibers, M. J. H., David, D., … & Cuijpers, P. (2015).
Baseline depression severity as moderator of depression outcomes between Cognitive Behavioral Therapy vs
Pharmacotherapy. JAMA Psychiatry, 1–8.
41. Wu J, Shi S, Wang H, Wang S. Mechanisms underlying the effect of polysaccharides in the treatment of type 2
diabetes: A review. Carbohydr Polym 2016;144:474-94.
42. Zhang C-X, Chen Y-M, Chen W-Q. Association of psychosocial factors with anxiety and depressive
symptoms in Chinese patients with type 2 diabetes. Diabetes research and clinical practice. 2008; 79(3):523-
530
43. Sousa, V. D., Zauszniewski, J. A., Musil, C. M., McDonald, P. E., & Milligan, S. E. (2004).Testing a
conceptual framework for diabetes self-care management. Research and Theory for Nursing Practice, 18, 293-
316.
44. Chaoyang Li, MD, PHD; Earl S. Ford, MD, MPH; Tara W. Strine, MPH; Ali H. Mokdad, PHD.Prevalence of
Depression Among U.S. Adults With Diabetes: Findings from the 2006 Behavioral Risk Factor Surveillance
SystemDiabetes Care. 2008; 31(1): 105- –107
45. Hamid N. Effects of Stress Management Training on Glycemic Control in Women with Type 2 Diabetes. Iran
J Endocrinol Metab 2011; 346-53.[Persian]
46. Chernyak N . Kulzer B , Hermanns N , Schmitt A , Gahr A , Haak T , Kruse J , Ohmann CH , Scheer
M , Giani G , Icks A. (2010). Within-trial economic evaluation of diabetes specific cognitive behavior
therapy in patients with type 2 diabetes and subthreshold depression. BMC Public Health 2010, 10:625
47. Andreas Schmitt, Annika Gahr, Norbert Hermanns, Bernhard Kulzer, Jörg Huber and Thomas Haak (: 2013 )
The Diabetes Self-Management Questionnaire (DSMQ): development and evaluation of an instrument to
assess diabetes self-care activities associated with glycaemic control Schmitt et al. Health and Quality of Life
Outcomes 2013, 11:138.http://www.hqlo.com/content/11/1/138.