نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 فلوشیپ اکوکاردیوگرافی، مرکز تحقیقات جراحی عروق، دانشگاه علوم پزشکی مشهد،مشهد، ایران
2 دانشجوی پزشکی،دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد،مشهد، ایران
3 فلوشیپ اینترونشنال کاردیولوژی ،بیمارستان قائم، دانشگاه علوم پزشکی مشهد،مشهد، ایران
4 فلوشیپ اینترونشنال کاردیولوژی، بیمارستان قائم، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
5 جراح قلب و عروق، دانشگاه علوم پزشکی مشهد،مشهد، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction: Left ventricular filling pressure (LVFP) determination is a key step in predicting prognosis and making an appropriate therapeutic strategy, especially in patients with heart failure. Left cardiac catheterization allows an accurate and direct evaluation of some hemodynamic variables that estimate LVFP. But, since this method is not completely free from complications, several different methods, especially echocardiographic, were used in order to non invasively evaluate LVFP. The aim of this study was to determine the accuracy of E/E’ ratio in non-invasive prediction of LVFP in patients with different EF.
Materials and Methods: In this study, LVEDP was measured in cardiac catheterization for 50 patients with sinus rhythm under left ventricular catheterization. Also, the mean E/E’ ratio (early diastolic mitral inflow velocity to annular velocity) was measured by Doppler echocardiography in all patients. At the end, the relationship between echocardiographic measurements and cardiac catheterization measuring LVEDP was evaluated.
Results: The mean age of patients was 57.71 ± 11.72 years and 37 (61.7%) were male. The mean E/E’ ratio was 11.06 ± 4.17 cm/s and the mean LVEDP was 12.9 ± 3.96 mm Hg. The Pearson correlation between E/E' ratio and LVEDP was 0.717 (p <0.001). Based on different EF values, the strongest correlation between E/E' and LVEDP was observed in the patients with EF 55%, and the weakest correlation in the EF=35-44.
Conclusion: The results of this study show that the evaluation of left ventricular filling pressure using a non-invasive calculation of E/E’ ratio in echocardiography has high accuracy and can replaced and used instead of invasive methods.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
نارسایی قلبی یکی از علل شایع مرگ و میر در جوامع پیشرفته میباشد و به وضعیتی اطلاق می‌شود که قلب در آن توانایی پمپاژ کافی خون و خون رسانی به بدن را ندارد. صدمات قلبی که منجر به از دست رفتن قابل ملاحظه سلولهای قلب شوند، میتوانند زمینه ریمودلینگ، فیبروز و در نهایت پیشرفت به سمت نارسایی قلبی را فراهم کنند، این صدمات شامل بیماریهای عروق کرونر، فشار خون بالا، دیابت، بیماریهای دریچهای و ... میباشند(Jackson, 2000 #1)(Jackson, 2000 #1) (1). نارسایی قلب میتواند موجب خستگی، تنگی نفس، ارتوپنه، تنگی نفس حمله‌ای شبانه PND[1] و ادم حاد ریوی نیز شود. همچنین ممکن است بیماران مبتلا به نارسایی قلبی با علایم گوارشی نیز مراجعه نمایند (2). ارزیابی عملکرد دیاستولیک بطن چپ و فشارهای پرشدگی از مهمترین یافتههای بالینی برای ارزیابی پیش آگهی، شناسایی بیماریهای همراه قلبی، انتخاب بهترین درمان و نیز افتراق این سندروم از بیماریهای دیگری مانند بیماری ریه است که منجر به تنگی نفس میشوند (3). فشار پرشدکی بطن چپ وقتی که به روش تهاجمی اندازه گیری می‌شود شامل میانگین فشار گوهای ریوی یا فشار متوسط دهلیز چپ (هر دو مورد در غیاب تنگی میترال)، فشار پایان دیاستولی بطن چپ (LVEDP[2]؛ فشار در شروع کمپلکس QRS یا بعد از موج A) و فشار دیاستولیک بطن چپ قبل از A میباشد. با وجودی که این فشارها در شرایط مطلق متفاوت هستند، اما ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند و در سیر بیماریهای میوکارد به صورتی قابل پیش بینی تغییر میکنند، به طوری که LVEDP قبل از افزایش فشار متوسط دهلیز چپ بالا میرود (3).
علاوه بر روشهای تهاجمی، اکوکاردیوگرافی نیز در تعیین فشار پرشدگی بطن چپ کاربرد دارد. پارامترهای متعددی در پیش گویی فشار پرشدگی استفاه میشوند که یکی از آنها نسبت E/E′ است.در واقع این نسبت یکی از مهمترین پارامترهای اکوکاردیوگرافی برای برآوردLVEDP است و همچنین یک معیار قابل توصیه برای پیش بینی بسیاری از بیماری های قلبی میباشد.
مطالعات متعددی نشان داده اند که نسبت E/E′ پیشگویی کننده ای قوی برای وقوع عوارض جانبی پس از انفارکتوس حاد قلب و بیماری های قلبی هایپرتنسیو، نارسایی میترال ثانویه شدید، مراحل نهایی بیماری کلیوی، فیبریلاسیون دهلیزی و اختلالات کاردیومیوپاتی میباشد (4-6). در مطالعه حاضر بر آن شدیم که به بررسی ارتباط نسبت E/E′و فشار بطن چپ که به روش تهاجمی حین کاتتریزاسیون اندازه گیری می‌شود بپردازیم.
روش کار
این مطالعه به صورت مقطعی از شهریورماه 1395 تا پایان شهریور ماه سال 1396 در بیمارستان قائم (عج) مشهد و زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی مشهد به انجام رسید. نمونه گیری به صورت غیراحتمالی و آسان بود. معیار های خروج نداشتن ریتم سینوسی، سندرم حاد کرونری اخیر(کمتر از 72 ساعت)، دریچه‌های مصنوعی، نارسایی متوسط تا شدید میترال، هر مقدار تنگی میترال و آئورت، عدم وجود کیفیت مناسب در تصویر گرفته شده از دیواره اندوکاردیال بوده است. یک ساعت قبل از انجام کاتتریزاسیون قلب و تعیین فشار پایان دیاستولی دهلیز چپ به روش تهاجمی، از تمام بیماران اکوکاردیوگرافی دوبعدی و نیزDoppler echocardiography در وضعیت supine توسط یک فلوشیپ اکوکاردیوگرافی و بر اساس آخرین گایدلاین اکو انجام شد و اندکسهای اکوکاردیوگرافیک مورد نظر شامل مساحت دهلیز چپ، حجم دهلیز چپ، کسر تخلیهای بطن چپ،متوسط نسبت E/E′ و فشار سیستولی شریان ریوی [3] PAP اندازه‌گیری و ثبت شد. معیار اکوکاردیوگرافیک نسبت E/E′ با استفاده از داپلر با موج پالسی ترانس میترال و تصویربرداری داپلر بافتی از حرکات دریچهی میترال به دست می‌آید. در این نسبت E در واقع پیک شدت پرشدگی اولیه دیاستولیک بطن چپ و′ Eمیانگین پیک شدت اولیه دیاستولیک دریچهای به دست آمده از قسمت های سپتال و لترال دریچهی میترال به روش داپلر بافتی میباشد. میانگین مقدار ′ E و نسبت E/E′ به دست آمده به عنوان مارکرهای مستقل در ارزیابی عملکرد استراحت دیاستولیک بطنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین جهت ارزیابی معیارهای دیاستولیک و کارکرد دهلیز چپ بیماران با استفاده از چهار معیار ′ E ، ′E/E، سایز دهلیز چپ و PAP، بیماران در سه گروه نرمال، گرید I (افزایش خفیف) و گرید II (افزایش متوسط) تقسیم بندی شدند. در این مطالعه فشار پرشدگی بطن چپ در زمان دیاستول به روش تهاجمی نیز اندازه گیری شد. برای این کار از طریق شریان فمورال یا رادیال کاتتر پیگ تیل در بطن چپ قرار داده شد و بعد اطمینان از نبودن هوا در سیستم ثبت، کاتتر به دستگاه ثبت فشار وصل شده و منحنی ترسیم شده توسط دستگاه مورد مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق از فشارپرشدگی بطن چپ قبل از اتریال کیک یعنی محاذات سیستول الکنریکال بطن در نوار قلب استفاده شد (7). در آخر تمام دادهها که شامل مشخصات دموگرافیک بیمار، سابقهی بیماریهای قبلی، یافتههای اکوکاردیوگرافیک و کاتتریزاسیون بود، وارد نرم افزار آماری SPSS نسخه 16 گردید و تحلیل آماری انجام شد.
نتایج
در این مطالعه 60 بیمار مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین سنی بیماران 72/11±71/57 سال بود (بین 27 تا 81 سال).37 نفر (6/61 %) از بیماران مرد و شایعترین ریسک فاکتور نیز هیپرلیپیدمی بود (جدول شماره 1).
[1] Paroxysmal nocturnal dyspnea
[2] Left ventricular end diastolic pressure
[3] Pulmonary artery pressure
در جدول 2 دادههای اکوکاردیوگرافیک و کاتتریزاسیون نشان داده شده است.
عملکرد دیاستولی بیماران در 7/61% بیماران نرمال بوده است (جدول 3).
بررسی ارتباط بین ′E/E با سن، جنس و فاکتورهای اکوکاردیوگرافیک نشان دهندهی ارتباط قوی بین ′E/E و LVEDP میباشد (جدول 4) و(نمودار 1).
همچنین در ارزیابی دقت تشخیصی روش غیرتهاجمی نسبت ′E/E در اکوکاردیوگرافی برای تعیین فشار پرشدگی پایان دیاستولی بطن چپ با استفاده از نمودار ROC[1] نیز مشاهده شد که نسبت ′E/E دارای سطح زیر نمودار (AUC[2]) 895/0 میباشد که نشان دهندهی اعتبار تشخیصی بالای این روش میباشد (نمودار2).
بیماران بر اساس EF به چهار گروه شامل کمتر از 35%، 35 تا 44%، 45 تا 54% و بیشتر از 55% تقسیم شدند. 8 نفر (3/13 %) بیماران در گروه کمتر از 35%، 12 نفر (%20) در گروه 35 تا 44%، 10 نفر (7/16 %) در گروه 45 تا 54% و 30 نفر (%50) در گروه بیشتر از 50% قرار گرفتند.
بررسی ارتباط بین ′E/E با LVEDP به صورت جداگانه در این چهار گروه نشان داد که قوی ترین ارتباط در گروه با EF کمتر از 35 و و بیشتر از 55% و ضعیفترین ارتباط در گروه با EF بین 35 تا 44 وجود داشت که نتایج آن در جدول 5 آورده شده است.
[1]Receiver operating characteristic
[2]area under the curve
با در نظر گرفتن LVEDP کمتر از 16 به عنوان مقدار نرمال مشاهده شد که در گروه با ′E/E کمتر از 8 تمام 14 بیمار LVEDP نرمال داشتند، در گروه 15> E/E>8 از 37 بیمار 31 نفر (8/83 %) LVEDP نرمال و 6 نفر (2/16 %) LVEDP مختصری افزایش یافته داشتند. همچنین در گروه با ′E/E بیشتر از 15 از 9 بیمار مورد بررسی 2 نفر (2/22 %) LVEDP نرمال و 7 نفر (8/77 %) LVEDP افزایش یافته داشتند.
بحث
تعیین فشار پرشدگی بطن چپ (LVFP) اقدامی اساسی برای پیش بینی پروگنوز وانجام دادن یک استراتژی درمانی مناسب به ویژه دربیماران نارسایی قلبی است. کاتتریزاسیون قلب چپ میتواند تعدادی از متغیر‌های همودینامیک قلب را به دقت ارزیابی کند که به این طریق می‌شود LVFP را تخمین زد. اما به دلیل این که کاتتریزاسیون قلب اقدامی تهاجمی است و در تمام بیماران امکان پذیر نمیباشد از روشهای غیر تهاجمی ماننداکوکاردیوگرافی استفاده می‌شود. پارامتر اکوگاردیوگرافی E/E′ ratio از تصویر برداری داپلر ترنس میترال pulsed-wave و تصویربرداری داپلر بافتی mitral annular motion به دست می‌آید. مطالعات انجام شده نشان داده‌اند که E/E′ ratio با LVFP ای که به طور تهاجمی توسط کاتتریزاسیون تعیین می‌شود ارتباط معنی‌داری دارد (6)؛ Ommen و همکاران (7) در سال 2000 نشان دادند بیمارانی که 15<′E/E دارند میتوانند در دسته LVFP افزایش یافته قرار گیرند در حالی که بیماران با 8 >′E/E دارند در دسته LVFP طبیعی قرار می‌گیرند. تعیین LVFP در بیمارانی که در محدوده 15-8=′E/E هستند غیر ممکن است و نیاز به اطلاعات بیشتری دارد.
در مطالعهای که توسط Kasner و همکاران (8) در سال2015 به انجام رسید، محققان به مرور مدالیتههای جدید اکوکاردیوگرافیک مورد استفاده جهت ارزیابی پاتوفیزیولوژی و تشخیص بیماران مبتلا به نارسایی قلب با کسر تخلیهای نرمال پرداختند. در این مطالعه گزارش شد که اندکسهای اکوکاردیوگرافی داپلر نظیر نسبت ′E/E با مقدار کلاژن میوکارد و سطح فیبروز بدست آمده از بیوپسیهای اندومیوکاردیال ارتباط داشت که این عامل میتواند بر سختی بطن چپ تاثیرگذار باشد. همچنین در اکوکاردیوگرافی به شیوهی تصویربرداری داپلر بافتی دوطرفه[1] و نقایص مشاهده شده در تصاویر گرفته شده نیز میتواند منعکس کنندهی تغیرات میوکارد داخلی باشد که ارتباط معنادار میزان کشش دیاستولیک با اندکس استراحت[2] و سختی بطن چپ را نشان میدهد. در این مطالعه از بررسی سطح NT-Pro BNP نیز به عنوان یک روش کمکی جهت افزایش اعتبار تشخیصی یافتههای اکوکاردیوگرافی یاد شده است.
liang و همکاران (9) نیز در مطالعهای در سال 2006 به بررسی این سوال پرداختند که آیا پارامترهای اکوکاردیوگرافی داپلر اختلال عملکرد دیاستولیک بطن چپ میتواند پیش بینی کنندهی رخداد نارسایی قلب در آینده باشد و اگر چنین است کدام پارامترها میتوانند به خوبی نارسایی قلب را پیش بینی کنند. همچنین ارتباط پارامترهای اکوکاردیوگرافی با فشار پایان دیاستولی بطن چپ نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. در این مطالعه 289 بیمار با میانگین سنی 5/63 سال با میانگین فالوآپ 11 ماه مورد بررسی قرار گرفتند. مجموعا 24 بیمار در این مدت دچار نارسایی قلب شدند. در آنالیز انجام شده تنها اندکس حجم دهلیز چپ و نسبت ′E/E به عنوان عوامل پیش بینی کنندهی مستقل بروز نارسایی قلب شناخته شدند. همچنین در آنالیز با مدل رگرسیون چندمتغیره نیز نشان داد که بین فشار پایان دیاستولی بطن چپ با نسبت ′E/E ارتباط معنادار وجود داشت (002/0=p). در این مطالعه نسبت ′E/E بالاتر از 15به عنوان یک فاکتور نشان دهندهی ریسک بالای بروز نارسایی قلبی معرفی شد. در مجموع نتایج این مطالعه بخوبی تایید کنندهی یافتههای مطالعهی حاضر و کاملا همسو با نتایج آن میباشد.
Kasner و همکاران (10) در مطالعهای دیگر در سال 2007 به بررسی کاربرد اکوکاردیوگرافی داپلر و تصویربرداری داپلر بافتی در تخمین عملکرد دیاستولیک بیماران مبتلا به نارسایی قلبی با EF نرمال پرداختند. در این مطالعه در بررسی 49 بیمار که 19 نفر از آنها مرد بودند مشاهده شد که اندکسهای اندازه‌گیری شده به روش تهاجمی برای استراحت دیاستولیک نظیر فشار پایان دیاستولی بطن چپ و نیز نسبت فشار به حجم پایان دیاستولی بطن چپ بصورت معناداری با نسبت ′E/E در اکوکاردیوگرافی مرتبط میباشد (53/0=r و 001/0p<). در مجموع اختلال عملکرد دیاستولی در 70 بیماران با استفاده از داپلر فلوی میترال، در 81% با نسبت E’/A’ و در 86% با استفاده از نسبت ′E/E قابل تشخیص بود. بدین ترتیب در این مطالعه نسبت ′ E/Eبه عنوان بهترین اندکس جهت تشخیص اختلال عملکرد دیاستولیک در بیماران مبتلا به نارسایی قلب با EF نرمال شناخته شد و پیشنهاد شد که از این روش به عنوان یک ابزار کاربردی جهت تشخیص غیرتهاجمی عملکرد دیاستولیک این بیماران استفاده شود.
در مطالعهای که توسط کاملی و همکاران (11) در سال 2015 انجام شد نیز محققان به بررسی 80 بیمار دارای ریتم سینوسی که تحت کاتتریزاسیون قلبی قرار گرفته بودند، پرداختند. این بیماران در 4 گروه 20 نفره بر اساس مقدار EF (به ترتیب کمتر از 30%، 30 تا 44%، 45 تا 54% و بیشتر از 55%) قرار گرفتند. ارتباط LVEDP[3] با میانگین نسبت ′E/E در گروههای با EF حفظ شده (72/0=r و 0001/0< p) و یا EF مختصر کاهش یافته (73/0=r و 0001/0 <p) بسیار قویتر از این ارتباط در گروههای با EF کاهش یافته متوسط (47/0=r 01/0=p) تا شدید (19/0=r) بود. در مجموع در این مطالعه PALS[4] به عنوان یک اندکس قویتر از نسبت ′E/E جهت پیش بینی LVEDP معرفی شد چراکه هم در تست پیرسون، همبستگی نزدیکتری LVEDP داشت و هم در بررسی با نمودار ROC دارای سطح زیر نمودار 87/0در مقابل سطح زیر نمودار 75/0 برای نسبت ′E/E بود.
در مطالعهای دیگرArques و همکاران (12) در سال 2007 به بررسی کاربرد کلینیکی نسبت ′E/E به عنوان یک روش جایگزین غیرتهاجمی برای اندازه‌گیری فشاردیاستولیک بطن چپ در تشخیص نارسایی قلبی بیماران با عملکرد سیستولیک طبیعی پرداختند. در بررسی 70 بیمار با EF بیشتر از 45% متوسط ′E/E بیشتر از 5/11 دارای حساسیت 80 تا 3/94% بود.
در یکی از این مطالعات که در ایران انجام شد، ستارزاده و همکاران (13) در سال 2010 به بررسی توانایی اکوکاردیوگرافی داپلر در تخمین فشارپرشدگی بطن چپ در تنگی دریچه میترال پرداختند. در این مطالعه 33 بیمار مبتلا به تنگی دریچه میترال متوسط تا شدید که به نحوی اندیکاسیون کاتتریزاسیون قلب داشتند، وارد مطالعه شدند. در فاصلهی سه ساعت قبل از انجام کاتتریزاسیون بیماران تحت اکوکاردیوگرافی قرار گرفتند. بین ′E/E بدست آمده از اکوکاردیوگرافی با LVEDP بدست آمده از روش کاتتریزاسیون تهاجمی بصورت معنی داری ارتباط مستقیم داشت (38/0=r و 04/0=p). همچنین یک رابطهی معکوس معنیدار میان فاصله زمانی شروع موج E و Ea (TE-Ea) و فشار انتهای دیاستولی بطن چپ (LVEDP) مشاهده گردید (44/0-=r و 01/0=p). نتایج این مطالعه مانند مطالعه ی حاضر نشان داد که شاخص اکوکاردیوگرافیک ′E/E میتواند بخوبی پیشگویی کنندهی متوسط LVEDP باشد.
در برخی مطالعات دیگر نتایجی متضاد با یافتههای مطالعهی حاضر بدست آمده است. ازجمله Mullens و همکاران (14) در مطالعهای در سال 2008 به بررسی کاربرد تصویربرداری داپلر بافتی در تخمین فشارپرشدگی داخل قلبی در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی سیستولیک جبران نشده پرداختند. برای این منظور ارتباط اندکس اکوکاردیوگرافیک ′E/E با PCWP در 106 بیمار مبتلا به نارسایی قلبی جبران نشده (EF کمتر از 30% و FC III - IV) با میانگین سنی 57 سال مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه بر خلاف مطالعهی حاضر نشان داد که هیچ ارتباط معناداری بین نسبت ′E/E با PCWP در این بیماران وجود نداشت. این درحالی است که در مطالعهی حاضر قویترین ارتباط بین نسبت E/E′ و LVEDP در بیماران با EF کمتر از 35% مشاهده شد.
همچنین در مطالعه دیگر ی که توسط Yeh و همکاران (15) در سال 2014 با هدف بررسی کاربرد اندکسهای دهلیز چپ در پیش بینی PCWP[5] در اطفال دریافت کنندهی پیوند قلب انجام شد، کودکان کاندید پیوند قبل از انجام کاتتریزاسیون قلبی، تحت اکوکاردیوگرافی قرار گرفتند. در این مطالعه در 38 بیمار مورد بررسی با میانگین سنی 8/5 ± 1/11سال PCWP با پیک کشش سیستولیک دهلیز چپ[6] و قابلیت اتساع دهلیز چپ [7] ارتباط معنادار داشت ولی با نسبت ′E/E ارتباط معنادار نداشت. نتایج این مطالعه بر خلاف مطالعهی حاضر نشان میدهد که نسبت ′E/E نمیتواند پیش بینی کنندهی خوبی جهت تعیین PCWP نمیباشد. دلیل تناقض نتایج این مطالعه با یافتههای مطالعه حاضر میتواند ناشی از متفاوت بودن جمعیت مورد مطالعه، بیماری زمینهای آنها و نیز ردهی سنی بیماران شرکت کننده در مطالعه باشد.
در یک مطالعه که توسط Matteo Cameli et alو همکاران (16) در سال 2010 انجام شد نیز در بیمارانی که کاهش خفیف Ejection Fraction بطن چپ داشتند ارتباط بین PALS و میانگین ′E/E ratio با LVEDP خوب بود. در بیمارانی که کاهش متوسط تا شدید Ejection Fraction را داشتند ارتباط ضعیفی بین ratio ′ E/Eبا LVEDP به دست آمده به روش تهاجمی بود که این نتایج نیز با نتایج مطالعهی حاضر همخوانی ندارد.
کارایی نسبت ′E/E در زمینههای دیگری نیز مورد بررسی قرار گرفته و اثبات شده است. برای مثال Okura و همکاران (5) در مطالعه ای در سال 2006 در بررسی پروگنوز 230 بیمار مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (AF) غیر دریچه ای دریافتند که در یک فالوآپ 250 روزه کل موارد مرگ، مرگ مغزی و نارسایی قلبی رخ داده در گروه دارای ′E/E بیشتر از 15 به صورت معناداری بالاتر از گروه دارای ′E/E کمتر از 15 بود (001/0< p).
محدودیتها و نقاط ضعف و قوت
یکی از موانع در مسیر انجام این پژوهش تعداد کم بیماران دارای معیارهای ورود و حاضر شرکت در مطالعه بود که برای رفع این مشکل حجم نمونه بیشتر از مقدار مورد نیاز در نظر گرفته شد.
از محدودیتهای دیگر مطالعه این است که استفاده از روش اکوکاردیوگرافی نیاز به داشتن دقت و مهارت کافی داشته و در واقع اعتبار نتایج آن تا حدود زیادی وابسته به اپراتوز میباشد.
محدودیت دیگر در استفاده از اکوکاردیوگرافی مناسب نبودن تصویر برخی از بیماران میباشد که مانع اندازه گیری دقیق اندکسهای اکوکاردیوگرافیک می‌شود.
همچنین مشارکت و همکاری متخصصین قلب در اجرای پژوهش که موضوع را از چند زاویه مختلف نگاه میکنند، طبعا باعث افزایش شانس موفقیت طرح و افزایش قوام تحلیلی و اعتبار نتایج مطالعه شده و امکان انتشار و کاربردی سازی نتایج مطالعه را نیز به خوبی فراهم میسازد.
پیشنهادات
پیشنهاد می‌شود در آینده مطالعاتی به صورت چندمرکزی و با حجم نمونهی بالاتر انجام شود.
همچنین بررسی بیماران در گروههای جداگانه بر اساس بیماری قلبی زمینهای نیز میتواند به کاربرد اختصاصیتر و ارزشمندتر معیار ′E/E کمک کند چراکه با توجه به تاثیر نحوه ی عملکرد قلب بر این معیار ممکن است اندکس ′E/E در گروهی از بیماران دقت بیشتر و در گروهی دیگر از دقت پایینتری برخوردار باشد.
پیشنهاد می‌شود از این روش غیرتهاجمی (نسبت ′E/E در اکوکاردیوگرافی) در ارزیابی عملکرد قلب راست، پیگیری پیشرفت بیماری و نحوهی پاسخ به درمان بیماران مخصوصا در افراد مبتلا به نارسایی قلبی استفاده گردد.
نتیجه گیری
نتایج این مطالعه در مجموع نشان میدهد که ارزیابی فشارپرشدگی بطن چپ با استفاده از روش غیر تهاجمی محاسبهی نسبت ′E/E در اکوکاردیوگرافی از دقت و اعتبار بالایی برخوردار است و میتواند جایگزین روشهای تهاجمی شود. همچنین در بررسی بر اساس مقادیر مختلف EF نیز بیشترین دقت این روش در بیماران دارای EF کمتر از 35 و بیشتر از 55% و ضعیف ترین دقت در بیماران با EF بین 35 تا 44 وجود داشت.
تقدیر و تشکر
از تمامی پرسنل محترم بخشهای قلب اورژانس، قلب کت لب و بخش اکو بیمارستان امام رضا(ع) سپاسگزاری می‌شود.
)