مقایسه اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر شناخت درمانی و بازی درمانی تعاملی محور بر انعطاف پذیری شناختی دانش آموزان دختر مبتلا به اختلال ویژه در

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی ، گروه روانشناسی ، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی ،ساری، ایران.

2 استاد، گروه روانشناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی ، ساری، ایران. (نویسنده مسئول)

3 استادیار، گروه روانشناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی ، ساری، ایران.

چکیده

مقدمه: اختلال ویژه در یادگیری گروه ناهمگونی از کودکان را در بر می‌گیرد که مشکلاتی را در حوزه‌های گوناگونی دارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر شناخت درمانی و بازی درمانی تعاملی محور بر انعطاف پذیری شناختی دانش آموزان دختر مبتلا به اختلال ویژه در یادگیری انجام شد. 
روش کار: روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و یک مرحله پیگیری سه ماهه بود. جامعه آماری پژوهش را 54 دانش آموزان دختر پایه اول ابتدایی مبتلا به اختلال ویژه در یادگیری دارای پرونده در مرکز مشاوره آموزش و پرورش شهرستان قم در سال 1402 تشکیل داده اند. در مجموع تعداد 45 نفر برای سه گروه با روش نمونه گیری هدفمند در نظر گرفته شد و در مرحله بعد به صورت تصادفی به سه گروه 15 نفر در دو گروه آزمایش و یک گواه گمارش شدند. در این پژوهش از پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی  دنیس و وندر وال (2010) استفاده شد. برای گروه دو آزمایش بازی درمانی تعاملی محور براساس بسته جرنبرگ و بوث(2010)21 جلسه 45 دقیقه ای و بازی درمانی مبتنی بر شناخت درمانی براساس بسته محمد اسماعیل(1387) 10 جلسه 60 دقیقه ای انجام شد و برای گروه گواه مداخله صورت نگرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر مختلط و آزمون تعقیبی توکی با نرم افزار SPSS18 استفاده شد.
نتایج: یافته‌ها نشان داد که بازی درمانی مبتنی بر شناخت درمانی و بازی درمانی تعاملی محور بر انعطاف پذیری شناختی دانش آموزان دختر مبتلا به اختلال ویژه در یادگیری اثر دارد (P≤0.01). اما بازی درمانی مبتنی بر شناخت درمانی بر انعطاف پذیری شناختی اثربخش تر از بازی درمانی تعاملی محور است (P≤0.01). 
نتیجه‌گیری: این پژوهش تلویحات کاربردی به روانشناسان و مشاوران با توجه به تاثیر بیشتر بازی درمانی مبتنی بر شناخت درمانی در میزان انعطاف پذیری شناختی ارایه می دهد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparing the effectiveness of cognitive-based play therapy and interactive play therapy on the cognitive flexibility of female students with special learning disabilities

نویسندگان [English]

  • Hoda Shahzadehahmadi 1
  • Ramezan Hasanzadeh 2
  • Mohammad Kazem Fakhri 3
1 Ph.d. student of Educational Psychology , Department of Psychology, Sari Branch , Islamic Azad University, Sari ,Iran.
2 Professor, Department of Psychology , Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran.
3 Assistant Professor، Department of Psychology , Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran.
چکیده [English]

Introduction: Specific learning disorder encompasses a heterogeneous group of children who face difficulties in various domains. The present study aimed to compare the effectiveness of cognitive therapy-based play therapy and interaction-centered play therapy on the cognitive flexibility of female students with specific learning disorder. The research method was a quasi-experimental design with a pretest-posttest control group and a three-month follow-up phase. The statistical population included 54 first-grade female students diagnosed with specific learning disorder who had cases in the Educational Counseling Center of Qom city in 2023. A total of 45 students were selected through purposive sampling and randomly assigned to three groups: two experimental groups and one control group, with 15 students in each. The Cognitive Flexibility Questionnaire by Dennis and Vander Wal (2010) was used in this study. The interaction-centered play therapy group received 21 sessions of 45 minutes each based on the Jernberg and Booth (2010) protocol, and the cognitive therapy-based play therapy group received 10 sessions of 60 minutes each based on the Mohammad Esmail (2008) protocol. No intervention was provided for the control group. Data were analyzed using mixed repeated measures ANOVA and Tukey’s post-hoc test with SPSS18 software. The findings indicated that both cognitive therapy-based play therapy and interaction-centered play therapy had a significant effect on the cognitive flexibility of female students with specific learning disorder (P ≤ 0.01). However, cognitive therapy-based play therapy was more effective in enhancing cognitive flexibility than interaction-centered play therapy (P ≤ 0.01). This study provides practical implications for psychologists and counselors, highlighting the greater impact of cognitive therapy-based play therapy on cognitive flexibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Play therapy
  • cognitive therapy
  • interaction
  • cognitive flexibility
  • learning disorder